Crkva se imenom veže za Kosmet

SRPSKI patrijarsi ubuduće će biti birani u Pećkoj patrijaršiji, gde će, kao i do sada, biti svečano uvođeni u tron crkvenih poglavara. Ovaj manastir, zbog svoje važnosti kao duhovnog središta našeg naroda, naći će se i u novom zvaničnom nazivu SPC: "Srpska pravoslavna crkva - Pećka patrijaršija".

Novi naziv, kao i niz promena u organizaciji i crkvenom ustrojstvu, predviđen je predlogom revidiranog ustava SPC koji će se pred članovima Svetog arhijerejskog sabora naći već u maju. Cilj ovih promena, između ostalog, jeste i da ojača duhovnu vezu Crkve sa svojom kolevkom Kosovom i Metohijom, ali i naglasi kontinuitet sa crkvenom organizacijom koja na ovim prostorima postoji i deluje još od Srednjeg veka.

- U preuambuli novog Ustava naglašava se značaj Pećke patrijaršije, koja je 1349. nasledila drevnu Žičku arhiepiskopiju - navodi sagovornik "Novosti" iz vrha SPC. - Današnja crkva obnavljana je pod imenom Pećka patrijaršija 1557. kao i 1922. godine. Ideja da se promeni naziv na ovakav način nije nova i ima brojne zastupnike, kako unutar Crkve tako i u javnosti.

PROČITAJTE JOŠ - PREDLOG NOVOG USTAVA SPC: Patrijarha će birati dve trećine vladika

Novi najviši akt crkve donosi i promene u proceduri izbora poglavara, s obzirom na to da se postojeća smatra prevaziđenom. Počivši patrijarh Pavle, uz aktuelnog Irineja, jedini je poglavar SPC koji je izabran apostolskim načinom - slučajnim izborom. U Crkvi često naglašavaju da su svi ostali prvojerarsi birani na Izbornim saborima aklamacijom ili glasanjem. Praksa i ostalih pravoslavnih crkava je da se poglavari biraju glasanjem.

Radna verzija najvišeg crkvenog akta podrazumeva tajno glasanje uz obaveznu dvotrećinsku većinu članova Izbornog sabora. Ovakav put od episkopa do patrijarha, kako objašnjavaju u SPC, jednostavnija je i više odgovara sadašnjim savremenim uslovima.

- Godinama je među teolozima i stručnjacima za crkveno pravo postavljano pitanje zašto se izbor patrijarha suštinski razlikuje od izbora episkopa. Rešenjem koje je predviđeno u predlogu revidiranog ustava, ove procedure su usaglašene, s tim što se vladike biraju apsolutnom, a patrijarh dvotrećinskom većinom - navode u SPC.

Crkveni ustavopisci odustali su od stare tradicije Izbornih sabora, koje su osim vladika činili i igumani najvažnijih manastira, arhijerejski namesnici, članovi Patrijaršijskog upravnog odbora... Predloženim propisima zadržano je postojeće rešenje da patrijarha bira Sveti arhijerejski sabor, s tim što u slučaju biranja crkvenog poglavara dobija epitet "izborni".

PROČITAJTE JOŠ - Sveštenika 2.500, monaha sve manje

Apostolski žreb je uveden kao barijera od uticaja svetovne vlasti na donošenje odluka. Posle izbora patrijarha Germana ustanovljena je praksa da se prilikom posle finalnog kruga izjašnjavanja, imena trojice kandidata stave u identične koverte i stave pred nekog od slučajno izabranih monaha. Ovakav izbor smatrao se zaštitom od nametnutih rešenja iz krugova bliskim svetovnim vlastima.

- Glasanje je od pamtiveka sastavni deo procedure izbora patrijarha - podseća profesor Bogoslovskog fakulteta Dimitrije Kalezić. - Žreb čini samo završnicu u kojoj se broj kandidata prebrojavanjem svodi na trojicu. Na Saboru je da proceni da li je potrebno spoljni uticaj ovako smanjivati ili će kvalitetna većina biti sasvim dovoljna za konačan izbor.

IMOVINA SAMO EPARHIJAMA

PRAVO raspolaganja crkvenom imovinom ubuduće će imati samo Patrijaršija i eparhije, koje će jedine u Crkvi imati status pravnog lica. U pravnom prometu mogu da učestvuju i hramovi, crkvene opštine i prosvetne i dobrotvorne ustanove, ali samo na osnovu odluke nadležnih crkvenih organa.

AUTONOMIJA OHRIDSKE ARHIEPISKOPIJE

PREDLOG ustava o kome će se izjasniti predstojeći Sabor priznaje autonomiju Ohridske arhiepiskopije i poziva se na svoj tomos iz 2005. kojim je garantovan ovaj status. Crkva u Makedoniji, prema najvišem dokumentu SPC, ustrojena je preko šest eparhija čija su središta u Štipu, Velesu, Ohridu, Bitolju, Kumanovu i Strumici. Ohridska arhiepiskopija upravlja se svojim Ustavom, koji potvrđuje Sabor Srpske pravoslavne crkve - Pećke patrijaršije.