SVA LICA GENIJALNOG PISCA: Knjiga Žanete Đukić Perišić "Ko je bio Ivo Andrić" o sećanjima savremenika na nobelovca

KNjIGA "Ko je bio Ivo Andrić" čita se kao najuzbudljiviji roman iako to nije. Reč je o 41 autentičnom sećanju na srpskog nobelovca iz ugla njegovih školskih drugova, prijatelja, pisaca, diplomata, kolega, suseda, rođaka, političara, poznanika.

Andrić i Milan Đoković, Foto Privatna arhiva

Znalački ih je izdvojila Žaneta Đukić Perišić, književni istoričar, autor nekoliko izuzetnih studija o Andriću i dugogodišnja upravnica Zadužbine sa imenom velikog pisca.

U razgovoru za "Novosti", podseća da je prvu sličnu knjigu "Kazivanja o Andriću" objavio Radovan Popović 1976. godine, a od tada pa do danas pojavilo se na različitim stranama i u različitim sredinama mnogo sećanja koja obogaćuju i zaokružuju veliku fresku života velikog pisca. U poslednjih pola veka najviše zapisa objavljeno je u periodici, najčešće u "Sveskama zadužbine".

- Knjiga memoarskih zapisa o Andriću predstavlja polifoniju utisaka, uvida i komentara iz različitih uglova i pozicija. Od đaka višegradske osnovne škole, preko gimnazijskih drugova iz Sarajeva i pripadnika revolucionarnih udruženja oko pokreta "Mlada Bosna", sa posebnim akcentom na međuratnom periodu kada, živogradeći socijalne i profesionalne veze, Andrić napreduje i u spisateljskom i u diplomatskom poslu, pa sve do sećanja javnih ličnosti posle Drugog svetskog rata. Tako knjigaiscrtava portret umetnika u mladosti, zrelom dobu i starosti, tokom svih turbulentnih decenija njegovog postojanja - kaže Đukić Perišić.

Druženje u Sloveniji šezdesetih, Foto Privatna arhiva

Knjigu, koju je objavila "Akademska knjiga", otvara tekst Andrićevog školskog druga iz višegradske osnovne škole, Miće Branisavljevića, čiji je otac Pavle Branisavljević bio prototip za junaka gazda Pavla Rankovića iz romana "Na Drini ćuprija". Autentično i slikovito prisećanje na dane detinjstva, na život i obrasce ponašanja u Višegradu za vreme austrougarske uprave, živo nam predstavljaju pisca kao dečaka i docnijeg autora priča o Višegradu i o deci. Njegov školski drug iz sarajevskih revolucionarsnih dana, potonji pisac i dramaturg Borivoje Jevtić, koga vidimo zajedno sa Andrićem na Andrićevoj najranijoj fotografiji Štrajkačkog odbora antimađarskih demonstracija 1912. godine, svedoči o danima gimnazijskog zajedništva, kao i o nekim aspektima Andrićevog stvaralaštva. Krešimir Kovačić pamti Andrića na dolasku u Zagreb 1913. i utisak gospodstvenosti koji je odavao.

Andrić u Sarajevu, Foto Privatna arhiva

Maja Nižetić Čulić, Andrićeva prijateljica iz dana revolucionarne borbe za jugoslovensko jedinstvo, dala je jedno od najzanimljivijih i najpotresnijih svedočanstava o Andrićevom hodu po mukama - hapšenje i tamnovanje u splitskom, šibenskom i mariborskom kazamatu, što je ostavilo neizbrisiv trag na Andrićev život i njegovo stvaralaštvo.

- Topla sećanja Miloša Crnjanskog govore o lepim vezama dvojice pisaca, koji su jedan drugome posvetili pesmu: Crnjanski Andriću "Eterizam", a Andrić Crnjanskom "M. C".

Andrićeve kolege-pisci - Meša Selimović, Desanka Maksimović, Dušan Matić, Boško Petrović, Sreten Marić govore o Andriću i kao ličnosti i kao piscu, kao i o detaljima koji svedoče o Andrićevoj posebnosti. Dragoslav Mihailović ističe činjenicu da mu je Andrić pomogao u teškim životnim trenucima, a sećajući se Andrićevog razumevanja za njegov politički uzdrman položaj, Branko Ćopić sa nežnošću i zavičajnom prisnošću svedoči o Andriću - kaže naša sagovornica.

Nobelovac sa Rodoljubom Čolakovićem, Foto Privatna arhiva

Pozorišni ljudi, svaki iz svog ugla, daju izvesne podatke koji dopunjavaju sliku o Andriću: Jovan Ćirilov seća se Andrićevog odnosa prema pozorištu i njegovog tihog nezadovoljstva predstavom "Proklete avlije" u JDP čiji je bio dugogodišnji član Umetničkog saveta. Mira Stupica pamti već starijeg, ali mudrog i stabilnog Andrića kome su, posle smrti njegove žene Milice Babić, prijatelji bili uteha. Zuko Džumhur, pisac i slikar, veliki putopisac (čiji se crtež nalazi na koricama knjige), sin Andrićevog starog, predratnog druga Abduselama Džumhura, ispisao je vedre i živopisne stranice o svom prijateljstvu sa Andrićem.

Žaneta Đukić Perišić, Foto Z. Jovanović

Jedan sasvim poseban, nov, zanimljiv, privatni Andrić, kristališe se iz sećanja Milice Zajcev, sestričine Andrićeve žene Milice, kao i sećanja slikara Dimitrija Diška Marića ili Milosave Puzić, kućne pomoćnice Andrićevih. Milica Zajcev vidi Andrića kao prijatelja svoje tetke za koga će se, na njeno iznenađenje, tetka i udati, kao deo porodice, kao teču koji voli njenu tetku i pati posle njene smrti. Životni saputnik glumice Nevenke Urbanove Diško Marić, svedoči o dobrosusedskim lepim odnosima sa Andrićima sa kojima su živeli u istoj zgradi, na istom spratu.

- Preplet sećanja piščevih savremenika, kao poseban kaleidoskop da je moguće odgovore na zagonetku zvanu Ivo Andrić: kompleksnost njegove privatne i profesionalne ličnosti u memoarskim zapisima osvetljena jeiz različitih uglova. Kroz reči onih koji suga, imajući u vidu njegovu poslovičnu zatvorenost i distanciranost, manje ili više poznavali, kroz nepoznate i slikovite detalje iz istorije Andrićevog života,ocrtavaju se obrisi njegovog lika, koji čitaocima može nekada biti jasan, očigledan, predvidivi očekivan, ponekad neuhvatljiv, nedosledan ili iznenađujuć, katkad zamaskiran, u svakom slučaju provokativan - zaključuje Žaneta Đukić Perišić.

Foto promo

Poslednji dani

O POSLEDNjIM Andrićevim danima, o svođenju računa, opraštanju sa životom, telesnom i duhovnom propadanju i njegovim poslednjim željama, potresno i neobično naturalistički svedoči njegov dugogodišnji književni prijatelj, Erih Koš. Tim sećanjem zaokružuje se velika, moćna i živa slika Andrićevog života.

Bio i društveno angažovan

JAPANSKI prevodilac, zaljubljenik u srpski jezik i kulturu, posebno u dela Njegoša i Andrića, Kazuo Tanaka čiji je pepeo po njegovoj želji, razvejan u Drinu, Savu i Dunav, seća se lepe saradnje sa piscem tokom prevođenja njegovih dela. Dragoljub Mićunović svojim sećanjima doprinosi slici Andrića kao društveno angažovane ličnosti koji je zajedno sa studentima Beogradskog univerziteta učestvovao u antiameričkim protestima protiv rata u Vijetnamu, jedva izbegavši batine od policije.

Preporučujemo

Kultura

0 0

ANDRIĆ ZA FRANCUZE: Kulturni centar Srbije u Parizu kreće s obeležavanjem pola veka postojanja

13. 05. 2023. u 12:03

Kultura

0 0

IVO ANDRIĆ U PARIZU: U Kulturnom centru Srbije govoriće se o njegovom delu "Beogradska hronika"

09. 05. 2023. u 16:13

Kultura

0 1

BAZDULj O VEZI ANDRIĆA I STANKOVIĆA: Otvoreni četvrti "Borini književni dani"

21. 03. 2023. u 21:11

Kultura

0 0

ANDRIĆ GA IZBEGAVAO, MIRA BANjAC GA IZDRŽAVALA: Teška sudbina Mike Antića - doktori mu pred smrt zbog bolesti odstranili deo jezika

10. 12. 2022. u 07:45

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije