Dve njujorške izložbe

U NjUJORKU, u Ujedinjenim nacijama, otvorena je izložba “Jasenovac - pravo na nezaborav”. Ekspertska grupa istoričara iz sedam zemalja GH7 priredila je prvu izložbu o Holokaustu u Jasenovcu nakon Drugog svetskog rata. Direktor postavke je prof. dr Gideon Grajf, svetski priznat poznavalac nacističkih logora Aušvic, Majdanek, Jasenovac i Zonderkomandose.

U vreme kada se sve više pojavljuju slučajevi revizije i rehabilitacije nacizma i fašizma, ova izložba ukazuje na neophodnost negovanja kulture sećanja na pale žrtve genocida i Holokausta. Predstavlja podršku naporima Unicefa za zaštitu prava dece. Jer, tokom Drugog svetskog rata, jedino mesto u Evropi gde su se nalazili specijalizovani logori za ubijanje dece, bila je Hrvatska. Zajedno sa logorima za decu u Sisku i Jastrebarskom, Jasenovac je bio poprište pogroma najnevinijeg dela stanovništva. U procesu “pročišćenja Hrvatske nacije”, u ustaškoj Nezavisnoj Državi Hrvatskoj je od aprila 1941. do maja 1945. ubijeno više od 73.316 dece srpske, romske i jevrejske nacionalnosti.

Prema zvanično objavljenim podacima, samo u Jasenovcu, ustaše su pobile na najstrašnije načine 19.544 devojčica i dečaka, dok prema podacima Međunarodne komisije za istinu o Jasenovcu, u ovom ozloglašenom logoru je ubijeno preko 700.000 Srba, 23.000 Jevreja i 80.000 Roma, među kojima 110.000 dece. Pogrom nad nehrvatskim stanovništvom u NDH, nepoznat u istoriji po brutalnosti, danas se smatra strašnijim od genocida, a savremena pravna ni moralna terminologija ne poznaju primerenu kvalifikaciju za ovakvu neljudskost.

U senci izložbe o Jasenovcu prošla je najava druge značajne izložbe. U njujorškom Muzeju moderne umetnosti od sredine jula 2018. do sredine januara 2019. biće održana izložba “Prema utopiji betona: arhitektura u Jugoslaviji, 1948-1980.” Izložba istražuje teme urbanizacije velikih razmera, tehnologije u svakodnevnom životu, konzumerizma, spomenika i memorijalizacije, kao i globalni doseg jugoslovenske arhitekture.

Izložba uključuje više od 400 crteža, modela, fotografija i filmskih traka iz arhiva gradova, porodičnih kolekcija i muzeja iz cele regije. Obuhvata radove istaknutih jugoslovenskih stvaralaca uključujući Bogdana Bogdanovića, Juraja Najdharta, Svetlanu Kane Radević, Edvarda Ravnikara, Vjenceslava Rihtera i Milicu Šterić. Kroz skulptorsku unutrašnjost Bijele džamije u Sarajevu do metabolističke rekonstrukcije zemljotresom razrušenog gradskog jezgra Skoplja japanskog arhitekte Kenza Tangea i izgradnje Novog Beograda, izložba predstavlja jedinstvenu arhitekturu Jugoslavije u njenoj specifičnoj višeznačnoj pojavi. Izložba je priređena u organizaciji Martina Stierlija, glavnog kuratora za arhitekturu i dizajn Muzeja i gostujućeg kustosa Vladimira Kulića, profesora na Školi arhitekture Univerziteta Atlantik na Floridi.