Reportaže

U crkvi Lazarici u Kruševcu 28. jun se posebno obeležava: Liturgija uz svetu knjigu jevanđelja

Sofija BABOVIĆ

28. 06. 2020. u 08:35

Štampana 1836, u carskoj štampariji u Moskvi

У цркви Лазарици у Крушевцу 28. јун се посебно обележава: Литургија уз свету књигу јеванђеља

NA Vidovdan, danas se iz crkve Lazarica iznosi posebna knjiga: jevanđelje na crkveno-slovenskom jeziku iz 1836. godine. Sve do pre jednog veka, ova sveta knjiga koristila se u službi u dvorskoj bogomolji koju je knez Lazar, osnivač Kruševca, gradio od 1371. do 1378. godine u čast rođenja sina despota Stefana Lazarevića. Ova knjiga jevanđelja je štampana u carskoj štampariji Romanovih u Moskvi.

Sveta arhijerejska liturgija se na Vidovdan održava u Lazarici, a ispred nje se postavlja i jevanđelje. "Novosti" su dobile priliku da otvore ovu svetu knjigu, koja je, zajedno sa još 25 bogoslužbenih dela, dopremljena u crkvu po Karađorđevom oslobođenju Srbije, zahvaljujući porodici Simić, čiji su predstavnici bili istaknuti političari i vodili nahiju.

- U crkvenoj praksi, jevanđelje je bilo u svakodnevnoj upotrebi - predočava, za "Novosti", otac Željko Marković, starešina Lazarice (na slici gore). - Sada ga iz crkve iznosimo samo tri puta u toku godine, za Vidovdan, Božić i Vaskrs. Knjiga je bogato ukrašena minijaturama, ima otisak carske štamparije, s napisom Nikolaja Pavloviča Prvog, koji je pobedio Napoleona. Jevanđelje ima i naročitu letopisnu vrednost, jer se u njemu potpisuju crkveni velikodostojnici koji su služili, ili su posetili Lazaricu.

DAN GRADA KRUŠEVCA SVETA arhijerejska liturgija danas se održava u crkvi Lazarica od 7.30, posle čega slede litije i pomen kod Spomenika kosovskim junacima. Ministar Zoran Đorđević, kao izaslanik predsednika Aleksandra Vučića, položiće venac. U toku dana biće osvećen kamen temeljac za novi hram posvećen knezu Lazaru u istoimenoj kasarni, otkriven Spomenik despotu Stefanu Lazareviću, kao i jarbol sa zastavom Republike Srbije na Bagdali, visok 23 metra. Vidovdan se, kao i Dan grada, obeležava svečanom sednicom Skupštine i dodelom priznanja.

Patrijarsi se potpisuju isključivo zelenim mastilom, a u knjizi nalazimo i zapise patrijarha Pavla, Germana i Irineja.

- Potpisali su se srpski, grčki, rumunski prelati, od mitropolita Nikodima iz Rumunije i arhiepiskopa Nikolaja sa Kipra do vladika Amfilohija, Irineja bačkog, Joanikija, čak imamo i trojicu episkopa iz Sirije koji su se potpisali na arapskom jeziku - otkriva nam otac Željko. - Ono što u biblioteci nemamo, to su autentični zapisi iz 14. veka, iako je izvesno da je crkva morala imati skriptorij. Kada je pao Kruševac, Lazaricu su Turci pretvorili u konjušnicu, blago pretopili, a knjige spalili.

Pisana povelja koju potpisuje knez Lazar, a odnosi se na dozvolu trgovanja Dubrovčanima, iz 1371. godine, čuva se u franjevačkom manastiru, a najveći deo povelja je u manastiru Hilandar. Crkvena biblioteka je počela da se obnavlja po oslobođenju od Turaka, a njen prvi pomen je tek iz 1874. Danas se u njoj, u crkvenom domu kod Lazarice, čuva više od 3.500 naslova, a osim crkvenih knjiga i fototeke, tu su i vredna dela svetske i nacionalne književosti. Najvrednije knjige čuvaju se "pod ključem".

ČUVARI KOSOVSKOG SEĆANjA

VIDOVDAN je drugo ime za tradiciju koja se u Kruševcu svake godine neguje uz sećanje na nastradale kosovske junake i osnivača grada kneza Lazara Hrebeljanovića (1329-1389). Brojni su tragovi srpske srednjovekovne prestonice: dvorska crkva Lazarica sa ostacima Lazarevog grada, nasleđe u Narodnom muzeju u okviru Lazarevog grada, Spomenik kosovskim junacima, otkriven na Vidovdan, 1904. godine...