Vojvođanske priče: Mač i sablja za odvažne dame

MAČEVANjE u Vojvodini, čiji počeci sežu još u 19. vek, pored veoma duge tradicije, ima i nekoliko izvanrednih mačevalaca i mačevalki, kao i veliki broj organizacija, i to još od vremena pod vlašću Monarhije pa do 1918. godine i zatim, sve do današnjih dana.

Mač, floret i sablja za gospodu, a floret za dame, vežbao se u brojnim udruženjima, sekcijama, klubovima i akademijama u Zrenjaninu, Novom Sadu, Subotici, Somboru, Senti, Vrbasu, Rumi, Kikindi, Beloj Crkvi... Održavali su se javni časovi uz učešće stručnjaka i učitelja iz Mađarske i Italije, Đule Agrima, Bele Tot, Eduarde Armentanija, Anđela Toričelija, ali i iz Zrenjanina, Eugena Kristijana, a kasnije njegove ćerke Margit.

Upravo je Margit Kristijan Prentič, koja je rođena 20. juna 1913. godine u Velikom Bečkereku, u Austrougarskoj, a preminula u 94. godini 20. januara 2008. godine u Malom Iđošu, obeležila borilačku veštinu, kojim se aktivno bavila od 1930. do 1956. godine. Ona se takmičila u borbama floretom, i učestvovala na Letnjim olimpijskim igrama 1936. godine u Berlinu, na kojima se plasirala u četvrtinu finala, dakle, među osam najboljih, a njen rezultat u toj disciplini niko iz naše zemlje još nije nadmašio.

Mačevanjem je počela da se bavi pod nadzorom oca Eugena, gimnazijskog profesora fiskulture. Zatim je usavršavanje do takmičarskog nivoa nastavila u Budimpešti, da bi sa nepunih 17 godina prvi put osvojila državno prvenstvo 1930. godine u Subotici. Kada je 1936. godine, sedmi put zaredom, postala prvak države, kvalifikovala se na Letnje olimpijske igre u Berlinu, zajedno sa Ivkom Tavčar, kao prva reprezentativka Jugoslavije u mačevanju na Olimpijskim igrama.

Margit Kristijan Prentič iz mladih dana

Posle Drugog svetskog rata, pored takmičenja preuzela je trenerski posao pokojnog oca i svoje iskustvo prenosila na mlade. Takođe, 13 puta je osvojila prvenstvo države, a jednom je bila vicešampionka. Bila je član zrenjaninskog mačevalačkog kluba Obilić, takmičarsku karijeru završila je 1956. godine i radila je kao nastavnik fizičkog i mačevalački trener. Penzionisala se 1976. i odselila u porodičnu kuću u Malom Iđošu, gde je i preminula 2008. godine.

OD KRALjEVINE SHS DO JUGOSLAVIJE

Na inicijativu beogradskih mačevalaca, uz učešće delegata klubova iz Beograda, Zemuna, Novog Sada, Subotice, Velikog Bečkereka, Sombora i Inđije, osnovan je Jugoslovenski mačevalački savez u Novom Sadu, 22. aprila 1928. Te godine je održano i prvo pojedinačno prvenstvo države.

Prvi međudržavni susret reprezentacija je održan sa Čehoslovačkom 1930. godine, a prvo učešće boraca Kraljevine SHS je bilo na Olimpijskim igrama 1928. u Amsterdamu i na prvenstvu Evrope iste godine.

KODEROVA ŠKOLA

U Novom Sadu je 1853. godine držao privatnu školu mačevanja pesnik, svetski putnik i poliglota Đorđe Marković Koder. Zanimljivo je da su tokom 19. veka, pa sve do 1928. godine, mačevaoci nastupali na raznim javnim časovima, sokolskim priredbama i međugradskim takmičenjima.

Đorđe Marković Koder, Prentičeva i u starosti s mačem

FOTOGRAFIJA

NA fotografiji iz 1904. godine, snimljenoj u Novom Sadu, potpisano je devet imena mačevalaca i to ćirilicom: profesor Julijan Agrima, Gligorije Lučić, Emil Marković, Stanoje Jovanović, Đorđe Debeljački, Milivoj Stepanov, Vladan Fajkar, Milutin Janković i Dimitrije Popović, kao posebno svedočanstvo.

ATLETIKA DRUGA LjUBAV

Margit je, zanimljivo je, imala i drugu sportsku ljubav, atletiku kojom se bavila tokom boravka u Budimpešti i postizala zapažene rezultate. Na nezvaničnom takmičenju bacila je koplje bolje od tadašnjeg mađarskog rekorda. Izvori kažu da se zbog porodičnih problema, posle šest meseci nije morala vratiti u Bečkerek, možda bi se bavila atletikom i beležila uspehe.