Feljton

FELJTON - PLJAČKANJE PRAVOSLAVNIH CRKAVA: Verski život srpske zajednice bio je potpuno ukinut

Dragan Vujičić i Ivan Miladinović

11. 05. 2021. u 18:00

NAKON što su sarajevski mediji objavili ubistvo porodice Ristović, broj ljudi koji pokušavaju pobjeći iz Sarajeva dramatično je porastao.

ФЕЉТОН - ПЉАЧКАЊЕ ПРАВОСЛАВНИХ ЦРКАВА: Верски живот српске заједнице био је потпуно укинут

Foto Arhiva

U septembru 1992. godine, četiri srpske porodice od oko 30 muškaraca, žena i djece potražile su utočište kod Unprofora u zgradi PTT-a. Oni su Unprofor snabdjeli informacijama iz prve ruke o strašnoj situaciji srpskih civila u Sarajevu.

Potpredsjednik Ejup Ganić zahtijevao je da ih Unprofor preda policiji. Međutim, Unprofor ih je predao Unhaceru koji je imao mandat da se bavi raseljenim licima.

Zamjenik komandanta Armije BiH, pukovnik Stjepan Šiber, optužio je načelnika štaba Unprofora da je "radio za četnike" (Šiber, 2001, str. 156). Očigledno da su nevini srpski civili bili "četnici" za pukovnika Alijine vojske.

Glavni državni tužilac Republike BiH Ivica Stanić 30. jula 1992. godine poslao je pismo Predsjedništvu Republike BiH, ministru odbrane Jerku Doki i načelniku Glavnog štaba bošnjačke armije Seferu Haliloviću, obavještavajući ih da "hapšenja i zatvaranja ljudi, uglavnom srpske nacionalnosti, u takozvane vojne zatvore se nastavljaju". Porodice traže određeni broj građana koje su pojedinci sa oznakama vojne policije odveli iz svojih domova. Na području pod kontrolom Armije BiH pronađena su mrtva tijela. Pošto su ta tijela masakrirana, po pravilu ih nije bilo moguće identifikovati.

ČINjENICE o ubistvima Srba u Sarajevu sadržane su u izvještaju iz septembra 1993. izvjestioca Ujedinjenih nacija za ljudska prava Tomasa Mazovjeckog. Mazovjecki je napisao:

"Specijalni izvjestilac je takođe primio optužbe za pojedinačna ubistva inspirisana etničkom osvetom. Jedna se odnosila na Radislava i Marinu Komljenac, dvoje starijih civila - za koje se kaže da su bosanski Srbi koji su odvedeni iz svog doma u Sarajevu i pogubljeni 26. juna 1993. godine. Izgleda da su ubistva odmazda za minobacački napad u kojem je poginulo sedam muslimanskih civila u Starom gradu. Vladina milicija navodno je bila odgovorna. Specijalni izvjestilac pisao je Vladi 14. avgusta 1993. godine izražavajući zabrinutost zbog izvještaja i pitajući šta je preduzeto da se kazne počinioci. U odgovoru od 23. septembra 1993, vršilac dužnosti premijera ,gospodin Hadžo Efendić, negirao je da je postojala bilo kakva etnička motivacija za ubistvo bračnog para - za koji su rekli da je srpskog i hrvatskog porijekla - i rekli da je u toku istraga zločina. Specijalni izvjestilac će pratiti ovaj slučaj i ostale koji su mu predočeni na pažnju" (United Nations Fifth Periodic Report, 1993, str. 6).

NISU PUŠTALI NI LjUDE NA SAMRTI

U PETOM periodičnom izvještaju izvjestioca Ujedinjenih nacija o stanju ljudskih prava na teritoriji bivše Jugoslavije navedeno je: "U Sarajevu, koje je pod opsadom snaga bosanskih Srba, većinu Srba koji su zatražili dozvolu za odlazak - odbio je vladin Sekretarijat za evakuaciju. Oko 700 bolesnih i starijih Srba koji su dobili dozvolu za odlazak u decembru 1992. godine smjeli su da odu tek 8. novembra 1993. godine. Pedeset devet njih se navodi da su umrli dok su čekali priliku da odu" (United Nations Fifth Periodic Report, 1993, str. 7-8).

REŽIM Alije Izetbegovića manipulisao je muslimanskom zajednicom raseljenih osoba u Sarajevu kako bi oni vršili pritisak na sarajevske Srbe, kad god bi preokreti na bojnom polju stvarali uslove za to. Tako je cijela srpska zajednica postala talac njegove politike. Dana 4. juna 1992. godine, 285. brigada Armije BiH je porazila Vojsku Republike Srpske u Žepi, ubivši 264 vojnika VRS (Latić & Isaković 1997, str. 44). Svi zarobljenici su pobijeni.

Kao odgovor, VRS je povećala pritisak na Žepu. Istovremeno je delegacija raseljenih osoba iz Žepe, nastanjena u Sarajevu, uputila prijetnju svim Srbima u Sarajevu: "Ako ljudi Žepe pate, natjeraćemo Srbe u Sarajevu da plaćaju, počevši od Mirka Pejanovića" (Pejanović, 2002, str. 140).

To nisu bile prazne prijetnje. Opšta atmosfera neprijateljstva i mržnje direktno je uticala na položaj srpske zajednice u Sarajevu, koja je zaista postala kolektivni talac Izetbegovićevog režima.

VJERSKI život srpske zajednice bio je ugušen. Stara pravoslavna crkva na Baščaršiji nekoliko puta je pretresana i pljačkana. Nova Saborna crkva bila je zatvorena tokom čitavog rata. Crkva Preobraženja Gospodnjeg bila je provaljena i opljačkana, a ostala je zatvorena tokom cijelog rata, i otvorena je tek pred kraj rata. Nekoliko svjedoka, među kojima i sarajevski porotnik Marko Mikerević, izjavili su da su vidjeli dvije ljudske glave na motkama ispred Hrama Preobraženja Gospodnjeg, okrenute prema Grbavici koja je bila pod kontrolom Vojske Republike Srpske (Mikerević, 2004, str. 93).

Pravoslavne kapele na grobljima Svetog Marka i Svetog arhanđela Gavrila bile su ispražnjene i korišćene kao toaleti za posjetioce obližnjih tržnica. Stari nadgrobni spomenici pravoslavnih grobova više puta su oskrnavljeni. Povrede srpskih grobova nastavljene su i poslije rata (Raški, 2010, str. 81).

POD MORALNIM i fizičkim pritiskom, Srbi su strahovali za svoje živote, tražeći bilo kakvu priliku da odu. Nekoliko hiljada Srba, Hrvata, Jevreja, ali i Muslimana, uglavnom žene i djeca, ali i muškarci koji su imali sreće da dobiju "dozvolu za odlazak" - napustili su grad u tri velika konvoja pod zaštitom Unprofora u novembru 1992. godine. Prelazak sa srpske teritorije na muslimansku i obrnuto nije bio problem samo tokom prvih dana sukoba. Međutim, situacija se s vremenom brzo pogoršala, Radovan Karadžić, govoreći na TV RS, nekoliko je puta predložio predsjedniku Aliji Izetbegoviću da otvori koridor iz grada za sve ljude koji žele da odu. Vlada RS pokrenula je inicijativu da omogući građanima Sarajeva koji to žele da napuste grad. Bez obzira na njihovu etničku pripadnost, srpska strana im je garantovala siguran prolazak preko teritorije pod njenom kontrolom.

Međutim, Alija Izetbegović je čuvao svoju tišinu. Razlog njegovog ćutanja bio je dvostruk.

Prvo, ako bi brojni civili svih nacionalnosti napustili Sarajevo koridorom, grad bi postao velika vojna meta. Drugo, Alija Izetbegović je želio da održi imidž "gradskog mučenika pod srpskom opsadom".

IZETBEGOVIĆEV režim stavio je službenu zabranu napuštanja grada civilima. Svaki pokušaj napuštanja Sarajeva tretiran je kao "izdaja". Lord Oven je u svojoj knjizi memoara "Balkanska odiseja" napisao; "U Sarajevu je postalo još jasnije da u stvari postoje dvije opsade u gradu: jedna od vojske bosanskih Srba, sa granatiranjem, snajperskom vatrom i blokadom, a druga od vojske bosanske vlade, sa unutrašnjim blokadama i birokratijom koja je sprečavala da njihovi ljudi odu. Radio-emisija vojske - a ne vlade - rekla je da je radno sposobnim muškarcima od 18 do 65 godina i ženama u dobi od 18 do 60 godina zabranjeno da odlaze jer su potrebni za odbranu grada; ali glavni razlog bio je drugačiji. U propagandnom ratu, srpska opsada je probudila simpatije svijeta i za to im je trebalo da ostanu stari i djeca. Bilo je to njihovo najemotivnije propagandno oružje za navođenje Amerikanaca na borbu protiv rata, i željeli su da nikada ne oslabi" (Owen, 1996, str. 63).

SUTRA: Haranje bandi u uniformama

Uskoro opširnije

Preporučujemo

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije

Pratite vesti prema vašim interesovanjima

Novosti Google News
Tagovi

Pročitajte više

RUS, OLIMPIJSKI ŠAMPION, ŠOKIRAO SVET: Oni koji dele sankcije Rusima - ovo nisu mogli ni da sanjaju
Ostali sportovi

0 6

RUS, OLIMPIJSKI ŠAMPION, ŠOKIRAO SVET: Oni koji dele sankcije Rusima - ovo nisu mogli ni da sanjaju

RUSIJA i Ukrajina su i dalje izvori najvažnijih vesti na svetu, zbivanja iz tih država se prate iz minuta u minut, uživo, ali postoje i prateći događaji do kojih su dovela vojna dejstva, a koji privlače ogromnu pažnju svetske javnosti. Sport je jedan od segmenata života na koje je rat takođe uticao, a predstojeće Olimpijske igre - Pariz 2024, posebno su zanimljive ovih dana, zbog "ruske situacije".

24. 04. 2024. u 15:44

Drugi pišu

Komentari (0)

Ostavi komentar

Najnovije iz rubrike

Ambasadori EU, Italije i Slovačke u Kancelariji ASK u Kragujevcu
Društvo

0 1

Ambasadori EU, Italije i Slovačke u Kancelariji ASK u Kragujevcu

DIREKTOR Agencije za sprečavanje korupcije Dejan Damnjanović primio je ambasadora Misije Evropske unije u Srbiji Emanuela Žiofrea, ambasadora Italije Luku Gorija i ambasadora Slovačke Mihala Pavuka, koji su, u okviru zvanične posete Kragujevcu, bili gosti Područne jedinice Agencije. Tom prilikom direktor je posebno istakao značaj nedavnih otvaranja kancelarija u Kragujevcu, Nišu i Novom Sadu, čime je pružena mogućnost još snažnijeg sprovođenja nadležnosti Agencije, ali i neposrednije približavanje i komunikacija sa javnim funkcionerima, građanima, civilnim društvom i lokalnim medijima.

24. 04. 2024. u 17:33

Politika
Tenis
Fudbal
ŠOKANTNE PROMENE: Zaboravite tenis kakav ste znali, biće dibidus drugačiji! Evo kako će se ubuduće odvijati

ŠOKANTNE PROMENE: Zaboravite tenis kakav ste znali, biće dibidus drugačiji! Evo kako će se ubuduće odvijati