Runjani - za ponos Srbije: Poreklom iz ovog sela srpski kompozitor Josif Runjanin, a ovde rođena i majka Tomanije Obrenović

SELO Runjani, kod Loznice - jedno od najvećih i najlepših u Jadru, smešteno između šabačkog i valjevskog druma i ulepšano rečicom Žeravijom kroz svoje središte, na čijem je pesku Vuk Stefanović Karadžić iz susednog sela Tršića ispisao prva slova azbuke - ima bogatu i zanimljivu prošlost, ali i sadašnjost.

Mada je reč o selu, u njemu je svojevremeno, posle proterivanja Turaka iz kraja, bilo sedište Sreskog suda za Jadar, jer su imali zdanje za te namene o kakvom su u Loznici tada mogli samo da maštaju, a nalazilo se kraj rečice Lipnice, u blizini poznatog Sarića brda.

A baš tu se, u vreme boja na Loznici, u Prvom srpskom ustanku, pod vođstvom vojvode Antonija Ante Bogićevića, odmarala srpska vojska, koja je dolazila u pomoć da brani Loznicu, Srbiju, ali i Evropu od Osmanlija, "u čuvenim runjanskim šljivicima", što je lepo opevao narodni pesnik i guslar, "srpski Homer" Filip Višnjić, rođen na levoj obali Drine, u Gornjoj Trnovi, samo 18 kilometara udaljenoj od Loznice.

POREKLOM iz Runjana je i srpski kompozitor Josif Runjanin (i prezime to govori), poznat po kompoziciji "Lijepa naša", koju su Hrvati kasnije prihvatili kao svoju himnu, a komponovao je i patriotsku pesmu "Rado ide Srbin u vojnike". Njegova porodica se odavde preselila u Bijeljinu, zatim u Slavoniju, a na kraju u Srem. Josif Runjanin je živeo u Novom Sadu, u ulici koja danas nosi njegovo ime. Umro je 1878. godine, a počiva na Uspenskom groblju.

Majka potpredsednice Vlade Srbije dr Zorane Mihailović je iz Runjana. Njen ujak dr Petar Bojić, ugledni ginekolog, koji je dobio ulicu u selu, bio je jedan od dvojice Runjanaca koji su, sredinom osamdesetih godina, bili ministri u Vladi Srbije. Sa njim je u Vladi radio, kao ekspert za finansije, Jovan Zebić, potonji potpredsednik Vlade SR Jugoslavije.

Majka prve dame Srbije Tamare Vučić je iz Runjana, a njeni su se u ovo lepo selo doselili davno, iz Kostajnika u lepoj i pitomoj Rađevini.

Kompozitor Josif Runjanin

ISTORIJA svedoči o tome da je iz Runjana i Anđelija, kći Bože Dragićevića i sestra Jovana Ljubinkovića, i majka čuvene Tomanije Obrenović, supruge Jevrema, brata kneza Miloša, i bake prvog savremenog srpskog kralja, kralja Milana. Tomanija je imala značajnu ulogu ne samo u porodičnom, već i u političkom i kulturnom životu Obrenovića, a kao Lozničanka (otac joj je Antonije Anta Bogićević, srpski vojvoda u vreme Prvog srpskog ustanka, po kome jedna osnovna škola u Loznici nosi ime), dala je značajan pečat stvaranju Šapca kao savremenog grada. Šapčani se ponose prvim klavirom, i to onim na kom je svirala Anka, kćerka znamenite Lozničanke Tomanije i Jevrema, i prvim prozorom koji je bio na njihovoj kući u Šapcu.

- Žalosno je što Tomanija ili Anđelija nisu dobile ulicu u Runjanima, što su uveliko zaslužile, jer oni koji su o tome odlučivali u selu nisu imali pojma o njihovom značaju u našoj istoriji - kaže Željko Lukić iz Runjana. - Ta nepravda treba da bude ispravljena. Ne kažem da ne treba Runjanima i ulica, recimo, Valtazara Bogišića, ali su ove dve dame, za nas, mnogo značajnije.

Tomanija Obrenović

PISAC Janko Vujinović, Jadranin, rodom iz obližnjeg Bradića, autor nagrađivanog romana "Knjiga o hrastu", ne krije da je bio inspirisan hrastom u Runjanima, kraj puta, starim bar četiri veka, "jer tako nešto staro, a još vitalno, retko gde može da se vidi".
Nikola Devura, književnik iz Šapca, koji je napisao divnu knjigu "Ruža Todorova", koja svedoči o prvoj ljubavi Vuka Karadžića, tvrdi da su mnoge sate slavni Tršićanin i Ruža provodili u hladu tog hrasta, posle šetnje kraj Žeravije.

U Runjanima, koji danas broji oko 2.500 stanovnika, živi i čuvena porodica Popović, koja je, u 13 kolena, davala sveštenike SPC, a ima sačuvanu i sablju iz Kosovskog boja, koja je dala veliki pečat razvoju ovog dela Jadra.

Važan drum kompletno rekonstruisan posle 37 godina

Centar sela Runjani

SELO i meštani žive kao da velikana nisu imali, skromno i dostojanstveno, bez želje da se pozivaju na bilo koga, jer to, kako kažu, onda ne bi bili pravi Runjanci.
- Gospodstvo iz kuće Ante Bogićevića, koje je gajila njegova supruga Anđelija, a koje su naglašavali i divili mu se čak i Turci, našlo je mesto i živi i te kako u Runjanima, što se vidi u susretu sa većinom ljudi koji u njemu žive, a i onim koji su iz njega poreklom - kaže hroničar Podrinja i Kolubare protođakon dr Ljubomir Ranković.

Hrast u Runjanima, star bar četiri veka

DUH RATNIKA

GOTOVO da nema sokaka u Runjanima iz koga neko, u Prvom svetskom ratu, nije zaradio Karađorđevu zvezdu. U Drugom svetskom ratu, u selu je bila značajna partizanska baza, ali i uporište ravnogoraca. Mada su znali jedni za druge, nikada se nisu sukobljavali.