Čudo usred pustinje: Žezlo u hramu palo pred Svetog Savu!

Od Jerusalima do Manastira Svetog Save Osvećenog, najznačajnijeg hrama Judejske pustinje, koji je u dva navrata pohodio i utemeljitelj naše crkve Rastko Nemanjić, stiže se za oko sat vremena preko Vitlejema, mesta Isusovog rođenja, koji je pod palestinskom upravom.

Vitlejem, sa 25.000 stanovnika, jedini je deo izraelsko-palestinske granice koji nije pregrađen zidom. Ovo mesto sveto je za sve tri religije, pa su incidenti i teroristički upadi retkost. Kontrola na ulasku na palestinsku teritoriju nije rigorozna za turiste koliko za vozače autobusa i vodiče. Vozač mora da bude Arapin. Vodič ne sme da bude Izraelac, osim ako ima i srpski pasoš, poput našeg Dušana Mihaleka, nekadašanjeg vrsnog muzikologa iz Novog Sada, koji se u okolini Jerusalima nastanio devedesetih i decenijama već među srpskim hodočasnicima ima ugled omiljenog turističkog vodiča.
Od Vitlejema, na oko 900 metara nadmorske visine, vijugavim uskim putevima za četrdesetak minuta spustili smo se gotovo do nulte tačke. Tu, u srcu pustinje između Vitlejema i Mrtvog mora, na zapadnoj strmini Kedronske doline, Sveti Sava Osvećeni (439-532) utemeljio je 485. godine ovaj pravoslavni manastir, poznat i pod lokalnim imenom Mar Saba.

Velika kamena lavra Svetog Save Osvećenog kao da je Božjom rukom spuštena u predeo stenovit i bogat peskom, a oskudan vodom i rastinjem. Ovde temperatura poraste i do 45 stepeni, a kiša orosi pustinju u dva-tri navrata godišnje.



U pećinama nad kojima je podignuta lavra neprestano teče voda. Veruje se da je to dar samog Hristosa, koji je uslišio upornu molitvu Svetog Save Osvećenog da monasi iz lavre ne moraju ići u potragu daleko na sever kako bi zahvatili malo vode. Na manastirskim izvorima osvežavaju se i monasi i hodočasnici. No, kako smo mi malo docnije pristigli na ovo sveto mesto, a sunce je u međuvremenu počelo da uranja u pustinjsku tišinu, manastirska vrata nisu više bila otvorena za hodočasnike. Monaški red poštuje se strogo kao i u vreme osnivatelja ove lavre.

Crkvena predanja kažu da je Sveti Sava Osvećeni postao monah u osmoj godini. u svojoj otadžbini Kapadokiji u Maloj Aziji. Kao 18-godišnjak, došao je u pustinju na mesto današnje lavre i tu počeo da okuplja monaško bratstvo. Tokom ovozemaljskog života Save Osvećenog, kao i posle njegovog upokojenja 532. godine, pa sve dok Svetu zemlje nisu opustošili Persijanci (614. godine) i Arabljani (638.), u Judejskoj pustinji monaštvo je bilo u procvatu. U lavri Savinoj tada je živelo oko 5.000 monaha. Srpski monasi upravljali su neprekidno ovim manastirom 130 godina, tokom 16. i 17. veka, a u okolini su podigli još 11 manastira.

Manastir Svetog Save Osvećenog u Judejskoj pustinji



Po svom uzvišenom asketskom životu, Sveti Sava Osvećeni postao je poznat u čitavom svetu. Monaški život u lavri je veoma strog, po vizantijskim pravilima: dvanaest sati dana uvek se poklapa sa zalaskom sunca. Bogosluženja počinju sat ili dva posle ponoći, traju od šest do sedam sati svakodnevno, a u velikom postu deset sati.

U manastiru se jede jednom dnevno. Trpeze se postavljaju subotom, nedeljom i tokom velikih praznika. Tokom vremena velikog posta jede se hrana na vodi. Sveti Sava Osvećeni ustanovio je tipik po kojem monasi nemaju veliki izbor hrane u lavri. Okruženi su sa svega nekoliko stabala maslina i limuna.

Uoči svog upokojenja, Sveti Sava Osvećeni ostavio je zaveštanje da se njegovo žezlo preda arhijereju carskog roda po imenu Sava, koji će za mnogo godina doći u posetu lavri. Sedam vekova docnije, u dva navrata, 1229. i 1234. godine, Sveti Sava (Rastko Nemanjić) pohodio je Svetu zemlju. Kada je prvi put kročio u lavru dogodilo se čudo: žezlo Osvećenog, koje je na jednom tronu stajalo sedam vekova, od dana upokojenja 532. godine, iznenada je - palo. Kako se to ponovilo i narednih dana, monasi se setiše zaveštanja Save Osvećenog, da će stići monah kraljevskog roda i istog imena, te mu pokloniše žezlo.


Crkvica u kojoj počiva Sveti Sava Osvećeni

Ono se danas čuva u Kareji na Svetoj gori, baš kao i dve ikone: "Mlekopitateljica" i najčuvenija hilandarska ikona "Trojeručica", koje su Savi srpskom, utemeljivaču Srpske pravoslavne crkve, poklonili monasi iz lavre.

Manastir Svetog Save Osvećenog nastavlja da živi svoj drugi milenijum u Judejskoj pustinji. Monaško bratstvo sada čini 17 isposnika među kojima ima Grka, Rusa, Srba i Rumuna. U vrhu pećine u kojoj je samovao Sveti Sava Osvećeni, u kamen za večnost, i danas stoji uklesan krst i natpis Agios Sava.


Naša reporterka sa hrišćaninom iz Vitlejema Vasilijem Rubajom


LATINI VRATILI MOŠTI

SAMO nekoliko godina posle upokojenja otkrivene su netruležne mošti Svetog Save Osvećenog. U vreme krstaša one su bile odnete na zapad i tamo su ostale 1.433 godine, sve do 1964. Te godine se Sava Osvećeni, kako predanje kaže, u viziji javio Latinima i naredio im da vrate njegove svete mošti iz Venecije u Lavru, u pustinju. To se i dogodilo 1965. godine.