Evri za samostan

U FRANjEVAČKOM samostanu u centru Bača sačuvano je vreme koje se meri vekovima. Crkvu iz 12. veka gradili su krstaši. Pre nego što je postala deo manastirskog kompleksa, po padu tvrđave Bač, bila je džamija Sulejmana Veličanstvenog. Potom je preuzimaju franjevci iz Bosne. Na zidinama ovog zdanja ostali su tragovi preplitanja različitih kultura, koji pod zubom vremena propadaju i blede. Situacija je slična kao i u drugim objektima u koje se godinama nije ulagalo. Vlaga jede zidove, krov prokišnjava...

U zidovima apside nastanile su se pčele, a u pukotinama zvonika crne lastavice. Na jednom dimnjaku, jedinom neurušenom, žive rode. Vlaga se na nekim mestima popela do krova, a krov je ulegao. Polako se pretvara u ruševinu. Ipak, dolaze bolji dani. Evropska unija dala je 890.000 evra za obnovu ovog spomenika koji se nalazi na preliminarnoj listi Uneska. Radovi će se odvijati tokom ove i naredne godine.
- Podizanjem nivoa ulice i trga na oduzetom samostanskom zemljištu i neplanskom gradnjom, samostan je ostao u rupi, bez drenaže i kanalizacije. Počeo je da propada od vlage. Ipak, sačuvale su ga solidna gradnja i masivnost zidova - priča nam fratar Josip Špreher. - Kako nikad nismo uživali naklonost ni crkvenih niti državnih vlasti, nismo očekivali pomoć. Ali, pomoć je stigla i radujemo joj se.

Samostan čuva dragocene slike, stare knjige i zapise. U njemu je dosta toga precrtano, pa ponovo otkriveno. Pre nekoliko godina na „trbuhu“ visokog luka koji podržava svod hrama, pod nekoliko slojeva maltera, u crkvi posvećenoj uznesenju Marije, stručnjaci su otkrili niz medaljona sa poprsjima kraljeva. Visoko pod svodovima, na južnom zidu, otkriven je još jedan fresko-fragment, što svedoči da je nekad crkva bila oslikana. Prilikom otkrića freske Hrista na krstu na zidu zvonika, koja pripada 13. veku, nastavljana su istraživanja zidanih slojeva.
- Sredstvima iz evropskih fondova, samostan će u velikoj meri biti uređen i obnovljen - kaže fratar Josip. - Vlaga će biti sanirana, dotrajale instalacije promenjene, krov obnovljen, podrum sređen. U prizemlju će biti otvoren galerijski prostor u kome ćemo izložiti najvrednije što imamo. A, toga imamo mnogo.

Jedini stanovnik samostana proveo nas je kroz celu zgradu. U prizemlju se nalaze zajedničke prostorije - perionica, kuhinja, pivnica ... povezane unutrašnjim hodnikom, a na spratu se iz hodnika ulazi u mnogobrojne sobe. Ovde su jedine mehaničke barkone orgulje u Vojvodini, kao i biblioteka, sa knjigama i rukopisima još iz 15. veka. Koriste je pojedini franjevci, koji zbog nje dolaze, i niko više.
- Biblioteka je na spratu i to je sačuvalo knjige od vlage - kaže.
Istorija samostana u Baču neprestana je smena razaranja i uzdizanja.
- Mnogo toga se ovde događalo. Samostan je preživeo. Ovo je naša kuća i moram se brinuti za nju. Meni je poverena - zaključuje fratar Josip.

ZNAČAJ BOĐANA
DODATAN značaj Baču daje manastir Bođani sa crkvom Vavedenja presvete Bogorodice. Tu je oko 600 kvadratnih metara zidnog slikarstva Hristofora Žefarovića, grafičara i ikonopisca.
Bođansko slikarstvo predstavlja prelomnu tačku u srpskoj umetnosti i jedno je od najvrednijih kompleksa zidnog slikarstva polovine 18. veka u jugoistočnoj Evropi.
ZASLUGE TEMPLARA
VITEZOVI iz reda Kanonika svetog Groba jerusalimskog, koji su podigli samostan, sagradili su i bolnicu u Baču.
- Bez obzira na to što su pre svega bili radnici, templari su mnogo doprineli napretku evropske civilizacije - kaže fratar Josip. - Oni su se prvi organizovano brinuli za bolesnike, osnivali prve bolnice, hodočasnička svratišta, kao i prve hotele i banke.