Kako litije osveštavaju prostor u Crnoj Gori

U litijskim krsnim hodovima, tokom kojih je crkvena kupola zamijenjena nebeskim svodom, i tokom kojih traje neprekinuta molitva sa željom da se ruka ne digne na brata, i da se vlast dozove pameti i povuče sporni zakon, nije bilo političkih, nacionalističkih parola, niti ma kakve necrkvene simbolike. Ono o čemu niko do sada nije pričao niti pisao, čini mi se, tiče se osveštavanja prostora.

Pročitajte još: Amfilohije ODUZIMA ORDEN ministru Boškoviću: Neka se kiti čim hoće, ali ne može se kititi Ordenom Svetog Save, pljujući na Svetog Savu

U vrijeme ono – pričala mi je baba Milica iz plodne ravnice Grbalj – bilo je puno gusjenica, toliko da šćaše izjesti sve zeleno! Pa smo onda išli u litije, i pjevali: „Krste nosimo, Boga molimo, gusjenice topimo!“ I da vidiš, sinko, malo vremena iza toga nije više bilo gusjenica!

Skoro tri mjeseca smo svjedoci čuda. I istorijskog trenutka, rekao bih.
Nije mi znano da se neko digao protiv zuluma – molebanima i litijama.
Vjerni narod zna da se obično o hramovskoj slavi ide u litiju, ili kada je slava grada (kao za Spasovdan u Beogradu), što bude uglavnom jednom godišnje.

No je narod u Crnoj Gori na poziv mitropolita Amfilohija ustao (od 28. decembra 2019) da od Zakona o slobodi vjeroispovijesti, a zapravo od kvislinškog i pohlepnog režima, brani svetinje, od kojih su neke nepokretne, kao srpski manastiri i sve pravoslavne crkve, a neke pokretne, kao što je neprocjenjivo vrijedna ruka Svetog Jovana Krstitelja, čestica Časnog krsta, ikona Bogorodice Filerimske itd.

U početku je na molebanima i u litijama ljudi bilo dosta, no se režim nadao kako će volja za takvim oblikom protesta prestati, te kako će srpsku žabu, simbolično kaže li se, lako skuvati do kraja, posebno zato što nije bilo ustanka nakon nelegalnog Referenduma i otcjepljenja Crne Gore od Srbije, ni nakon priznavanja Kosova*, ni nakon uvođenja lingvistički nepostojećeg jezika, ni kada je diskriminacija prilikom zapošljavanja u državnim preduzećima postala očita… Sve su Srbi ćutke podnijeli, pa je procjena bila da će i tzv. Zakon, kojim se suštinski legalizuje pljačka crkvene imovine.

Ali ne samo da naroda na molebanima i u litijama nije bilo manje nego ga je protokom vremena postajalo više. I to svakog Božjeg dana! U početku su u litijama mogli da se vide ljudi koji obično nedeljom i praznikom idu u crkvu, onda i njihove komšije, takođe Srbi, onda i njihove komšije koji nisu Srbi, pa trudnice, pa tek prohodala djeca, pa mladi parovi, pa bračni parovi, pa stari bračni parovi, pa ljudi bosi, pa sa štapovima i štakama, pa u kolicima – ponekad putem dugim na desetine kilometara.
Onda su se litije čak i po malim gradovima do te mjere umnožile da su krenule doslovno odasvud da bi meandrirale svuda.

Obalni gradovi poput Herceg Novog i Kotora imaju u istom danu po tri, ili čak pet višekilometarskih litija – tokom kojih se, čak i barkama preko Zalivskog mora, povezuju sveštene tačke. Litije su za dva mjeseca evoluirale, i umnožile se do mjere da već čitava naselja izlaze u molitveni hod na čijem su čelu ikone i barjaci, sveštena lica, horovi, te se samo iz dronova može opaziti (ili pak prebrojati!) koliko je upravo naroda ustalo.

Brojkama se, dakako, spekuliše. Da li je dosadašnji rekord 200 hiljada duša?
Prepolovimo: neka izlazi i (samo) 100 hiljada duša. Ipak su sve te duše ostavile u kući nekog svog, dvoje, troje, uposlene, prestare ili premlade, ali srcem za ideju da se ne odstupi od istorijskog koda.

Crnogorske litije dokazuju ono o čemu se 20 godina nije govorilo: da je većinska Crna Gora sve vrijeme dominantno srpska. To objašnjava i zašto nema adekvatnog odgovora s druge strane.
Druga strana množinu jednostavno – nema.
Ali nam sada valja biti na oprezu.
Pazimo…

U litijskim krsnim hodovima, tokom kojih je crkvena kupola zamijenjena nebeskim svodom, i tokom kojih traje neprekinuta molitva sa željom da se ruka ne digne na brata, i da se vlast dozove pameti i povuče sporni zakon, nije bilo političkih, nacionalističkih parola, niti ma kakve necrkvene simbolike.
Ono o čemu niko do sada nije pričao niti pisao, čini mi se, tiče se osveštavanja prostora.

Da li beogradska Spasovdanska litija osveštava grad? Svakako. Valja zamisliti šta bi bilo kada bi se iz svih pravaca, na Terazijama srele litije iz cijele Srbije. Ko ne vjeruje u metafiziku osveštanog prostora on je odmah iza priče babe Milice prestao da čita ovaj tekst, a evo smo na pasus od kraja. Na putu prema mogućoj ustaničkoj formuli valja zamisliti cijelu Srbiju kako se zarad višeg cilja prožima litijama, te kako rijekama naroda hita ka prestonom Beogradu, sve vrijeme osveštavajući sobom prostor koji oslobađa.

Niko ne zna kako će se vrijeme obilježeno istorijskim litijama okončati. Postoji mogućnost da će nakon neminovne narodne pobjede, kao i mnogo puta tokom srpske istorije, dizgine moći preuzeti kupljeni a nesposobni opozicioni političari, i sve obesmisliti. Ne želim da vjerujem da smo džabe krečili našu svakodnevicu ovolikim istorijskim mnoštvom u crveno, plavo i bijelo. Opozicija će doći na vlast, i unutar nepromijenjenog sistema ličiće ona na Mila ne odmah nego kad shvati – a to opet zavisi od naroda – da nisu litije jedini način za promjenu paradigme.

Programski format Svetionika jeste da bljeska s upravo bokokotorske nulte nadmorske. S jedine geografije na svijetu na kojoj naš narod i dalje živi uz more.

Autor: Nikola Malović