ARHEOLOŠKO BLAGO RUDNIKA: Tragovi prohujalih epoha gde god krene da se kopa

NEMA predela na planini Rudnik, gde se čak i slučajnim, a kamoli stručnim arheološkim kopanjima, ne nađe značajna rukotvorina, artefakt "svedok" prohujalih (pra)davnih epoha i civilizacija. Ili ostaci njihovih građevina. Tako, Rudnik na jednom mestu, u svojoj utrobi i na obodima, krije dokaze trajanja svih epoha i civilizacija, koje su tu ratovale i stolovale. Još neistražene.

U tu slavu srpske, značajne a arheološki malo ispitane, planine, u varoši Rudnik traje izložba nalaza, koja je tek detalj dosad nađenih tragova življenja najrazličitijih kultura, privreda i vojski u njoj tokom minulih milenijuma.

Pročitajte još: Skriveno blago Nemanjića na planini Ostrici

AUTORI izložbe Ana Cicović, viši kustos Muzeja rudničko-takovskog kraja u Gornjem Milanovcu, dr Dragana Antonović iz Arheološkog instituta u Beogradu i dr Dejan Radičević, sa katedre za arheologiju Filozofskog fakulteta u Beogradu, ističu da je postavka nastala kao mali spomen na deceniju novih arheoloških istraživanja u utrobi te planine. Nazvana je "Rudarenja na Rudniku kroz praistoriju, antiku i srednji vek".

- U nedostatku pisanih izvora, o ranoj ljudskoj delatnosti na Rudniku svedoče materijalni tragovi rudarske aktivnosti - kažu autori o praistoriji "krova" današnje Šumadije. - Dragocene praistorijske tajne otkriva lokalitet Prljuša, na jugozapadnim padinama Malog Šturca. Prljuša je reč koja zapravo označava spaljeno zemljište, bez vegetacije. Na njoj se površinski, pored malahita, pojavljuju gorski kristal i sivozeleni kristalasti škriljci, kamene sirovine korišćene još u neolitu za proizvodnju oruđa. Tu su nađeni brojni polufabrikati i finalno obrađeni batovi bez tragova upotrebe, što navodi na zaključak da su proizvođeni upravo tu. Prema rasporedu dosadašnjih nalaza, računamo da se na celom tom lokalitetu nalazi najmanje dve hiljade rudarskih batova.

Metalni ornamenti, dugmad i pribor / Državnički tipar kneza Lazara

I KAO svedoci antike, ova neiscrpna nalazišta puna su dokaza o postojanju civilizacija: svetiljki, keramičkih i srebrnih posuda... Od sredine 13. veka, rudarenje na Rudniku cvete sve do propasti srpske srednjovekovne države, koja je baš po njemu bila čuvena kao bogata.

Pročitajte još: Arheolozi istražuju ostatke manastira u selima u Topoli

- Zajednički imenitelj svih vesti, bez obzira na to potiču li sa Zapada, iz primorja, Vizantije ili domaće sredine, jeste isticanje bogatstva u srebru i zlatu, kao i velikih prihoda koje su srpski vladari imali od rudarstva - zaključuju autori izložbe.

Improvizovani batovi za rudarenje

O tim vremenima, za razliku od njima prethodnih, postoje i pisani izvori, mada je, uprkos, njihovoj verodostojnosti zvanična nauka prilično kasno počela da se bavi Rudnikom.

KOVNICE NOVCA

TOKOM srednjeg veka, od srpskih kovnica novca najduže je radila ona na Rudniku. Počela je za vladavine kralja Dragutina. Tu je svoj novac kovao i kralj Vladislav Drugi, a posle Stefana Dečanskog i cara Dušana, župan Nikola Altomanović, knez Lazar, despot Stefan, Đurađ Branković... Tu je, nedavno, nađen i čuveni tipar kneza Lazara, na lokalitetu Drenje, u dvorištu profesora Slobodana Markovića.

Tegovi za merenje rudničkih dragocenosti

PLOČA SEPTIMIJA SEVERA

ISTRAŽIVANjA, koja je vodio znameniti dr Janko Šafarik, otkrila su 1865. ostatke rimskog naselja i hrama, uz njih i počasnu ploču od mermera, prvobitno postavljenu nad ulaz u hram posvećen Majci Zemlji, zaštitnici rudarenja. Ploča datira između 193. i 195. godine naše ere, prvih godina vladavine imperatora Septimija Severa.