ROKENROL SA RINGIŠPILA: Knjiga "Dvadeset četiri hiljade poljubaca" o uticaju italijanske pop kulture na Jugoslaviju

ZAPAD je tokom pedesetih i šezdesetih godina za socijalističku Jugoslaviju najčešće oličavala Italija: šoping u Trstu, Sanremo, Rai uno. Na ulicama se kopirala italijanska moda, gledali njihovi filmovi, Adrijano Ćelentano je slavljen kao kralj, pevale su se kancone, posvećeno se pratio Sanremo, slušala i gledala Rafaela Kara...

Adrijano Ćelentano/ Foto: Profimedia

- Tokom svog prvog boravka na prostoru bivše Jugoslavije 2006. godine neprestano sam se iščuđavala što se veliki broj mojih sagovornika često pozivao na Italiju preko muzičkih izvođača, imena tršćanskih prodavnica ili televizijskih ličnosti čiji su likovi meni iščezli iz sećanja - objašnjava Frančeska Rolandi, italijanska istoričarka, koju je nekoliko poseta bivšim jugoslovenskim republikama inspirisalo da za svoju doktorsku tezu izabere upravo taj odnos dve susedne zemlje.

Frančeskin naučni rad kasnije je pretočen u knjigu "Dvadeset četiri hiljade poljubaca", iliti, Ventiquattromila baci, kako glasi stih čuvene Ćelentanove pesme koju je pevala cela Jugoslavija. U prevodu Ivane Simić Ćorluka i Marije Ćojbašić, ova zanimljiva studija, koja se fokusira na deceniju 1955-1965, pojavila se u Srbiji, u izdanju "Geopoetike", a večeras će, u 18.00, biti promovisana u Italijanskom institutu u Beogradu.

Silvana Mangano u "Gorkom pirinču"/Foto: IMDb

- Početkom pedesetih godina odnosi između Italije i Jugoslavije bili su burni, gotovo na ivici rata. Trst, koji je bio simbol dva suprotstavljena nacionalizma, od parole "Trst je naš" pretvorio se u prvu destinaciju prekograničnog šopinga i na neki način prozor u zapadni svet - kaže Rolandi.

Zvanična italijanska diplomatija bavila se "visokom politikom i kulturom", ignorišući muziku, film, strip, modu... sve ono što je spontano, ali snažno uticalo na sliku Italije u tadašnjoj SFRJ.

- Jugosloveni kupuju! - beležili su italijanski mediji početkom šezdesetih, prenoseći slike autobusa sa šoping turistima na tršćanskoj obali i kolone automobila sa JU tablicama na granici.

Počev od druge polovine pedesetih godina, beleži Rolandi, u Jugoslaviji počinje da se izdvaja jedna nova srednja klasa koja je na potrošačke proizvode iz Italije gledala kao na sinonim stila i modernog duha, pa čak i one koji su dolazili sa tezgi na Trgu Ponteroso, gde se prodavao tekstilni materijal i jeftinija garderoba, prehrambeni proizvodi, cigarete...

Foto: P. Milošević

- Novine su često sa ironijom opisivale potrošačke navike Jugoslovena, kao kada je tokom jednog grupnog putovanja 1955. više od petsto putnika izrazilo veće interesovanje za šoping nego za italijansku umetnost, te su Milansku katedralu primetili samo zahvaljujući činjenici da se nalazila prekoputa velike robne kuće Rinašente - piše Frančeska u svojoj knjizi.

Što se muzike tiče, ključna stvar za prodor rokenrola u Beograd bili su - ringišpili! U luna-parkovima, koje su, kao i cirkuse, držali Italijani, neprestano je svirala muzika, a donosili su ploče sa najnovijim hitovima. Đorđe Marjanović je 1960. rearanžirao i izveo na srpskom tri pesme Domenika Modunja, jednu Valtera Malgonija i Điđija Čikelerea, kao i čuvenu kanconu Quando quando quando - zapisuje Frančeska. A onda je sedamnaestogodišnji pevač grupe "Globusi" Emir Altić 1961. prepevao možda i najveći italijanski hit tog vremena, Ćelentanov Ventiquattromila baci.

Domeniko Modunjo/ Foto: Profimedia

I gledanje Sanrema, koji je jugoslovenska televizija počela da prenosi polovinom pedesetih godina, postalo je kolektivni ritual. Već narednog dana po završetku festivala najpopularnije melodije preplavile bi radio stanice u prepevima najvećih domaćih zvezda tog doba, poput Gabi Novak, Beti Jurković... Festival u Sanremu veoma brzo nametnuo se kao model za festivale koji su nicali širom Jugoslavije.
I italijanski film imao je istaknuto mesto u tadašnjem jugoslovenskom društvu, a posebno se negovao kult lepotica koje su dolazile sa Apeninskog polustrva. Zanosna Silvana Mangano, svojom ulogom poljske radnice u filmu "Gorki pirinač" i snažnim erotizmom raspametila je publiku, a bila je prihvatljiva i političarima jer je igrala radnicu i proletersku heroinu. Tadašnja Jugoslavija je obožavala Đinu Lolobriđidu, Sofiju Loren, Moniku Viti, Felinijev "Sladak život", "gutala" je televizijsku seriju "Sandokan"... Italijanske ekipe sve češće su snimale u studijima "Avala filma", nastalom 1946, po uzoru na rimski Ćinećita.

Jugosloveni kupuju - scena sa tršćanske ulice 1960./ Foto: Geopoetika

Na naše pitanje prepoznaje li nešto "italijansko" u današnjoj Srbiji, autorka knjige "Dvadeset četiri hiljade poljubaca", odgovara:

- Mislim da je Italija i dalje vrlo prisutna u Srbiji: od muzike do mode, dizajna, čak i hrane. Italija se i dalje smatra prijateljskom zemljom, postoji dosta ekonomskih, kulturnih, turističkih kontakata, iako bi moglo da ih bude još više. Verujem da taj osećaj bliskosti koji je postojao i pre, ali se osnažio u vremenima koje ja proučavam, i dalje postoji.

"Ljubav i moda"

Možda i najveći uticaj italijanske pop kulture u Jugoslavije oslikao se 1960. u filmu Ljubomira Radičevića "Ljubav i moda". Lepa Beba Lončar, stilizovana kao njene italijanske koleginice, vespe, pesme, doterani mladići i devojke, zabava, "dolče vita" na naš način... Na neki način, Radičevićevo ostvarenje bilo je odgovor na Felinijev "Sladak život", ali u jugosolovenskom ključu.

BONUS VIDEO: KARAĐORĐEVO ZVONO ODJEKUJE 210 GODINA: Vožd ga je darovao da bi objavilo slobodu narodu

Preporučujemo

Kultura

1 0

NA ROĐENDAN NOBELOVCA: Igoru Marojeviću uručena Andrićeva nagrada

11. 10. 2022. u 11:45

Kultura

2 14

"BELA KRAJINA, SRBI U SLOVENIJI": Izgubljeno srpsko pleme 500 godina čuva identitet

11. 10. 2022. u 13:47

Poznati

0 0

DOBIO IME PO SLAVNOM DEDI: Ovako izgleda sin Milice Milše (FOTO)

10. 10. 2022. u 10:54

Panorama

0 0

UŠTEDITE STRUJU DOK PERETE VEŠ: Trik koji može smanjiti potrošnju čak i do 62 posto

10. 10. 2022. u 08:17

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije