Praskvica - duša Paštrovića

MANASTIR Praskvica, duhovni i kulturni centar Paštrovića, jedan od najlepših na ovim prostorima, sve je više na meti posetilaca. Turista koji borave na budvanskoj rivijeri, ali i drugde duž primorja. Tako je i ovih izuzetno vrelih dana leta.

Manastirski kompleks se nalazi uz magistralni put, neposredno u zaleđu Miločera i Svetog Stefana. Dobio je ime po izvoru čija je voda imala ukus breskve, odnosno praskve, kako ovu voćku zovu u ovim krajevima. Istorijski podaci kažu da je osnovan 1050. godine, dakle četiri godine pre podele hrišćanstva, a prvi istorijski pomen o njemu je iz 1307. godine, kada ga je posetio kralj Milutin, prilikom putovanja za Kotor, potvrdivši mu tom prilikom posede, koje mu je već poklonila kraljica Jelena Anžujska.

Mitropolija crnogorsko-primorska i Paštrovići su za jubilej uzeli 1413. godinu, kada je gospodar Zete Balša Treći, sa svojom vlastelom Paštrovićima sagradio crkvu Svetog Nikole, poklanjajući joj deo svojih poseda. Reč je o reprezentativnoj građevini, dugačkoj 20 a širokoj 11 metara. Ima jednobrodnu osnovu sa polukružnom apsidom i trodelnim zvonikom na pročelju. Ikonostas je radio Nikola Aspioti sa Krfa. Druga crkva je posvećena Svetoj Trojici, ima živopis iz 17. veka, a delo je poznatog majstora Radula. Tu su stari i novi konak, kao i "kulica", nekadašnja škola u kojoj su se opismenjavali mališani iz Paštrovića.

Manastir je bio meta osvajača, a najteži napad na njega izveo je Napoleon Bonaparta 1812. godine. Njegovi vojnici su poharali hram,porušili ga, odnevši iz njega deo izuzetno vredne arhive. Tom prilikom su Francuzi u Budvi streljali kaluđere Dionisija Ljubišu i Petronija Mikovića. Godine 1847. crkvu su obnovili arhimandrit Sinesije Davidović i jeromonah Josif Mitrović.

Praskvica, koja je gledano istorijski, najistaknutiji deo "paštrovske Svete gore" koju čini sedam manastira, iz nemanjićkog perioda i šezdesetak seoskih crkava, u svojim riznicama čuva blago neprocenjive vrednosti. Bogata biblioteka sa više od 5.000 knjiga je priča za sebe, u konaku manastira je kameni sto Balše Trećeg, ili "sto od pravde" za kojim je zasedao Paštrovski sud - Bankada. Tu je jedinstvena ikona Bogorodice Strasne i ikona zografa Radula, putir ruskog cara Pavla Prvog, darovna gramata ruske carice Katarine. Od druge polovine 18. veka, naime, ruska carica je stalno novčano pomagala manastiru, takođe i ruski carevi Pavle i Aleksandar Prvi.

- Praskvica je bila duhovni i politički centar Paštrovića. Bila i zborno mesto organizovanja brojnih akcija za oslobođenje od tuđinske vlasti - kaže nastojatelj manastira Praskvice Dimitrije Lakić.

KRST CARA DUŠANA

Posebne relikvije koje se ovde čuvaju su raskošni filigranski krst cara Dušana, kojeg je u Praskvicu, da bi bio sačuvan, preneo iz Visokih Dečana arhimandrit Danilo Kažanegra, kao i rukopisno jevanđelje Gavrila Cetinjca iz 1600. godine koje je manastiru poklonio vladika Danilo (Petrović). Uz italo-kritske ikone, štampane knjige koje su poklon ruskog dvora, tu su i portreti Visariona Ljubiše,vladike crnogorsko-primorskog i drugi, rad akademskog slikara Marka K. Gregovića.

JEGOROV PUT

U manastir Praskvica je početkom 19. veka stigao Rus Jegor Stroganov. Čovek koji je ovde bio kaluđer živeo je zaveru ćutanja. On je deset godina radio i izgradio put od Praskvice do sela Čelobrdo, visoko nad morem. Tajnu njegovog ćutanja otkrila je njegova kćerka koja ga je dugo tražila i našla ovde. Vida Ognjenović je napisala dramu "Jegorov put" koja je izvođena na festivalu Grad teatar.