Nikšić: Parastos za 300 žrtava partizana

NIKŠIĆ - Prvi parastos za oko 300 ljudi koji su stradali od bratske ruke, i to partizanske, početkom 1942. godine čije kosti trunu u dubini jame bezdanice zvane Boka nadomak Nikšića, obavljen je na praznik prepodobnog Nauma Ohridskog. Mesto je Dubrava, lokalitet Kuline, poviše gornjepoljskog Vira.

Otkako su dželati na otvor jame navukli ogromne stene pokušavajući da prikriju zločin, niko ih nikada nije pomerio, niti se spustio u utrobu zemlje. Porodice ubijenih decenijama vape da mučeničke kosti njihovih najbližih budu izvađene iz jame i pohranjene kako to božji i ljudski zakoni nalažu. Ali, gotovo prođe ljudski vek, a niko se nije usudio da to uradi.

Dole nisu samo kosti uglednih meštana, plemenskih prvaka, sveštenika, oficira kraljevske vojske, učitelja iz Gornjeg Polja, Nikšića, Golije, Pive, nego i bivše banjsko-vučedolske opštine i drugih krajeva Crne Gore. Ubijeni su samo zato što su bili politički protivnici nove vlasti, zakleti kralju i otadžbini. Dovoljno da im se nametne hipoteka „domaćih izdajnika i saradnika okupatora“.

- Trebalo je da prođe toliko godina da se nad ovom jamom oseti miris tamjana i sveće voštanice i uznesu tople molitve Gospodu za duše ovih mučenika. Molimo se Gospodu da se ovi događaji više nikad ne ponove, sa nadom da su prošla vremena bratoubilaštva - poručio je protojerej-stavrofor Dragan Krušić, gornjepoljski paroh, pored koga su se sabrali i članovi Crkvenog odbora Sabornog hrama Svetog Nikole na Vidovanu: Dragan Međedović, Rade Međedović, Petar Međedović, Radenko Tadić, Vasko Vujičić.

Iako je od ovog događaja prošlo dosta vremena, još ima živih svedoka koji pamte te teške dane. Ljudi su ubijani uglavnom drvenim maljevima, dok se jauk mučenika prolamao poljem. Retki su bili oni kojima bi metak presudio. Teško je nabrojati sve koji su završili u jami, ali se pominju sveštenik Vaso Popović i Risto Bjelica, kapetan banjsko-vučedolske opštine.

U hajci koja je u to vreme sprovođena, žitelji Gornjeg Polja su ubijani ili u kućama za porodičnim stolom dok su večerali, ili kod mesne crkve. Žrtve su bile prisiljene da same kopaju rake, da bi potom bili ubijeni. Likvidirali su i mlado i staro. Porodica Radulović iz Zavrha je dala ogromnu žrtvu. U kući su ubijeni glava familije Krsto, barjaktar crnogorske vojske i njegov sin Stanko, oficir kraljevske vojske, dok je unuka Milosava umorena kod Hrama Svetog Nikole na Vidrovanu.

Tadija Tadić, student prava, takođe je bio zarobljen i od njega je traženo da ubije strica Spasoja, što je odbio. Ubijen je kod crkve. Tu je stradao i Jošo Bojanić iz Duge i mnogi drugi.

- Tu su završila dvojica mojih Višnjića, Minja i Momčilo, otac i sin, dva naša gorostasa, srpske patriote - kaže za „Novosti“ Aćim Višnjić, poznati književnik. - Iz porodične priče koja se prenosi s kolena na koleno ostalo je upamćeno da su njih dvojicu partizani jurili po Goliji.

Neko ih je izdao i saopštio da se kriju u Višnjića Dolu. Uspeli su da umaknu do kule Višnjića gde su u podrumu pokušali da se prikriju, ali nisu uspeli. Zarobljene su ih doveli do stratišta i naredili starini Minji da iskopa dve rake za njega i sina. Prkosio im je toliko da su ga se i živa plašili pa su mu pred očima ubili Momčila, a nešto kasnije i njega.

Na još skrivenim stranicama crnogorske istorije piše da su partizanski preki sudovi slali ljude u smrt po kratkom postupku i bez prava žalbe. Istoričari navode da je u Nikšiću predsednik prekog suda bio Savo Kovačević i da je u jednom procesu gde je bilo 19 optuženih osmoro osuđeno na smrt, među kojima je bilo petoro njegovih rođaka!