Dr Goran Komar: Gde počiva Herceg Stefan Kosača?

PODGORICA - Neumorni istraživač srpske istorije dr Goran Komar opet je zavirio u daleku prošlost drevnog bokokotorskog grada Herceg Novog pokušavajući da pronađe odgovor na neka od pitanja koja nisu rasvetljena do danas. Jedno je i nepoznanica gde je sahranjen herceg Stefan Kosača?

- Nadam se da ću upornim radom i nekim do sada poznatim tragovima doći do rešenja - ističe za "Novosti" Komar. - U Starom gradu u Novom, na današnjem donjem trgu u blizini Morske tvrđave, daleke 1473. započeta je gradnja crkve posvećene Svetom arhiđakonu Stefanu sa sredstvima dubrovačkog senata i posvetom, a po uzoru na onu Svetog Sebastijana u Dubrovniku. Gradili su je poznati majstori, kao i žitelji Konavala. I dok su se radovi postepeno odvijali, odjednom je herceg Vlatko Kosača promenio plan i zatražio proširenje građevine, na što mu je Dubrovnik izašao u susret.

Vekovi su učinili svoje, a bogme i zub vremena, ali priču o ovoj bogomolji, kao i grobnici njenog ktitora Kosače, nije prekrila paučina.

- Kad je primorje 1979. zadesio razorni zemljotres, čije posledice je osetio i Stari grad u Novom, prilikom sanacije bilo je predviđeno i obezbeđeno da se ovo crkvište arheološki istraži. Na prostoru između današnje zgrade Osnovnog suda i zgrada tadašnje JNA, blizu katoličke crkve posvećene Svetom Leopoldu, a pre toga Presvetoj Bogorodici, ukazali su se impozantni temelji veće crkvene zgrade s nizom grobova unutar i van temelja - nastavlja naš sagovornik.

- Odlično pamtim ove ostatke, a na tom mestu su se mogli uočiti i primerci novca iz doba Mletačke republike. Mnogo kasnije su moja arhivska istraživanja jasno pokazala da se na tom istom prostoru u polovini 18. veka moglo videti mnoštvo grobova. Dakle, ovde je postojalo groblje koje je, verovatno, pred kraj Mletačke republike ugašeno i izmešteno u porti crkvice Svete Ane na Savini. Uspeo sam da utvrdim da su u to vreme predstavnici srpske topaljske opštine tražili od mletačkih vlasti da na tom mestu priđu gradnji zgrade čija namena nije označena.

- Ne vidim da je neposredna blizina parohijalne katoličke crkve posvećene svetom Jeronimu, koja je građena 1687, bila prepreka za kakav restauratorski zahvat. Posebno ako se zna da živimo u vreme intenziviranog i produbljenog ekumenskog dijaloga i što je ovde u pitanju najstarija crkva u Starom gradu. Potpuno je nezamislivo po Dalmaciji da se ruševine srednjovekovnih crkava, na koje se nailazi prilikom uređenja gradova, ostave zatrpane betonom umesto da se izuče i prikažu meštanima i svim zainteresovanim. Kod nas je druga priča - zaključio je dr Goran Komar.