ZABORAVLJENI NAŠI VELIKANI: Staro smederevsko groblje počivalište ministara, diplomata, poslanika, sudija, predsednika opština

STARO smederevsko groblje je kulturno-istorijski kompleks, a formirano je skoro pre dva veka. Ovde, uglavnom zaboravljeni, počivaju viđeni Srbi - ministri, poslanici, diplomate.

Foto Nenad Živanović

Među njima su, pored ostalih, otac srpskog novinarstva Dimitrije Davidović, nekadašnji srpski ministar finansija Ćir Anta Protić, ministar pravde u Kraljevini Srbiji Pera Maksimović.

Dimitrije Davidović, Foto Arhiva

Tokom Drugog svetskog rata ovde su sahranjeni narodni heroji Ivan Stefanović Srba, Jovan Krajišnik, Nikola Krga i Jovan Janićijević. Mogu se naći i neka vredna vajarska ostvarenja, među kojima se izdvaja skulptura Antuna Augustinčića pod nazivom "Nesrećnoj Jasmini."

Foto Nenad Živanović

Groblje je smešteno na uzvišenju Redut, danas poznatijem kao Karađorđevo brdo. Nema preciznih podataka o prvim sahranama, ali se pouzdano zna da najstariji nadgrobni spomenici datiraju iz 1828. godine. Njih su sredinom 20. veka kamenoresci preradili.

Foto Nenad Živanović

Danas, ovde ima tek nekoliko nadgrobnih spomenika starijih od sredine 19. veka. Među najstarijim je tanak usađenik u obliku krsta Marka Jakovljevića Mutavdžije iz 1836. godine.

KAPELA DINA MANČIĆA

Krajem 19. veka nad grobom smederevskog dobrotvora Dimitrija Dina Mančića (1827-1882) podignuta je porodična kapela prema projektu poznatog arhitekte Aleksandra Bugarskog. Posle decenija propadanja, Grad je prošle godine platio njeno kompletno rekonstruisanje.

ZAVETI Restaurirana kapela Dina Mančića i crkva Uspenja Presvete Bogorodice iz 15. veka, Foto Nenad Živanović

MNOGI ne znaju da ovde počivaju ličnosti koje su odigrale značajnu ulogu u razvoju srpskog društva.

Foto Nenad Živanović

Tako je ovde sahranjen Dimitrije Davidović (1789-1838), otac srpskog novinarstva, urednik "Novina serbskih" koje su izlazile u Beču od 1813. do 1822. godine, a zatim kao prve novine u Kneževini Srbiji od 1834. godine, pisac prvog srpskog ustava iz 1835. i prvi ministar unutrašnjih poslova. Davidović je do 1835. bio sekretar kneza Miloša, kada pada u nemilost i biva proteran u Smederevo, gde je preminuo u 49. godini. Po njegovoj želji, grob je skromno obeležen pločom od belog studeničkog mermera na kojoj je uklesan epitaf "Dimitrije Davidović sav Srbin".

Tu je i porodična grobnica dobrotvora, narodnog poslanika i diplomate Vladimira M. Ljotića (1846-1912), sekretara kneza Aleksandra Karađorđevića i člana delegacije koja je 1904. iz Ženeve dovela na presto Petra Karađorđevića. Jedno vreme bio je konzul u Solunu, predsednik opštine i jedan od osnivača zemljoradničkih zadruga.

NA padinama Karađorđevog brda počiva i Ćir Anta Protić (1787-1854), memoarista, državni savetnik i ministar finansija, koji je bio u pratnji kneginje Ljubice kada je 1839. godine putovala u Vlašku da obavesti sina Mihaila Obrenovića o stupanju na kneževski presto.

Ovde je večna kuća Milutina N. Banića (1817-18769), prvog dobrotvora i prote smederevskog.

Foto Nenad Živanović

Epitaf na nadgrobnom spomeniku podseća i da je bio redovni član Apelacione konzistorije, narodni poslanik i član kneževe delegacije koja je putovala u Carigarad 1866. godine prilikom preuzimanja gradova od Turaka. U opštini smederevskoj osnovao je prvi fond sa bogatim novčanim ulogom za sirotinju.

NA Starom groblju su večne kuće viđenih Smederevaca: Stevana Kuzmanovića - Kršljanina (1828-1888), dobrotvora i zadužbinara, Janaćija Konstantinovića - Džandara (1828-1916), industrijalca, predsednika opštine, poslanika čija je zasluga izgradnja smederevskog pristaništa, tada najsavremenijeg u Srbiji, potom Petra Nešića (1825-1888), pionira u razvoju srpske industrije. Tu su i grobnice Gavrila Gaje Đorića (1861-1931), vinogradara koji je izlagao na svetskim sajmovima, Ljuba Vidakovića zvanog Bog (1880-1964), dugogodišnjeg predsednika opštine i senatora, dr Dušana Stojimirovića (1870-1956), upravnika Duševne bolnice u Beogradu...

Na Starom groblju ima 447 grobnica i 1.886 grobnih mesta. Za više od 500 grobnih mesta brine se grad, jer potomaka sahranjenih nema.

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije