Dnevnik zabluda: Treba li stradalničkoj Srbiji trijumfalna kapija?

U Vladu Srbije i Skupštinu grada Beograda nedavno je stigao predlog Srpskog pokreta obnove za podizanje trijumfalne kapije. Ovo monumentalno znamenje koje će "podsećati na blistave trenutke naše istorije i biti nadahnuće sadašnjim i budućim generacijama" trebalo bi da bude postavljeno u beogradskom Pionirskom parku između Novog dvora i Skupštine Srbije. Ova ideja postojala je i pred Drugi svetski rat, ali do danas nije ostvarena. Svetski poznata Trijumfalna kapija nalazi se u Parizu, a sličnu je podigla 2012. Severna Makedonija. Za izgradnju ovog spomenika građani Srbije treba da plate četiri miliona evra.

Trijumfalne kapije ili slavoluke prvi su podizali stari Rimljani, u početku u čast vojnih pobeda i trijumfalnih dočeka legija sa osvajačkih pohoda. Najpoznatiji slavoluci nalaze se u Rimu, Nimu, Timgadu, a najveći i najsloženiji je Konstantinov, u neposrednoj blizini rimskog Koloseuma. Pariska Trijumfalna kapija izgrađena je 1836. na Trgu Etoal u slavu boraca iz Napoleonovih osvajačkih pohoda, u neoklasicističkom stilu. Međutim, savremene interpretacije ove istorijske arhitektonske forme, poput nedavno izgrađene u Skoplju, izgubile su simbolički značaj i umetnički smisao, a savremena arhitektura odavno je napustila ovaj antički istorijski likovni izraz. Umesto da svedoči o herojskoj prošlosti, "Kapija Makedonija" u Skoplju tako predstavlja obrazac lošeg, promašenog umetničkog izraza koji je glavni grad našeg južnog suseda svrstao u kvaziantičku prestonicu neukusa i kiča, lažne pompeznosti, skorojevićke estetike. Ali, ako ostavimo po strani neestetske karakteristike i preskupost ove ideje, zbog čega Beogradu nije svojstven ovakav arhitektonski monument?

PROČITAJTE JOŠ: Dnevnik zabluda: Beograd cilja da bude zelena prestonica Evrope, a ovih dana je bio među najzagađenijim gradovima na svetu

Srpska vojska nikada nije bila osvajačka. Naprotiv, Srbi su oduvek bili paćenički, porobljen, ugnjeten narod, koji je vodio odbrambene ratove. Nakon viševekovnog tamnovanja pod Turcima, Srbija je veliku pobedu u Prvom svetskom ratu nesrazmerno skupo platila izgubivši trećinu ukupnog stanovništva, više od 60 odsto muške populacije. Za vreme Drugog svetskog rata samo na stratištu Jasenovca ustaškim kamama i maljevima pogubljeno je više od 700.000 Srba. Tokom devedesetih, demografska slika Hrvatske je ponovo promenjena kada je etnički očišćena od Srba. Samo u vojnoj operaciji "Oluja" koju su 1995. inicirale i nadzirale SAD, pobijeno je više hiljada i proterano iz Hrvatske više od 250.000 hrvatskih državljana srpske nacionalnosti. Rezultat NATO i SAD bombardovanja SRJ 1999. radioaktivnim bombama sa trajnim posledicama je etničko čišćenje od Srba i okupacija teritorije same Srbije - Kosova, gde je potom izgrađen Bondstil, najveća američka vojna baza na Balkanu. U ovako obimnom, istoriji nepoznatom stradanju jednog malog naroda, nema ničeg trijumfalnog. Pogotovo, nema ničega što opravdava ideju podizanja trijumfalne kapije u srcu Beograda.