SRPKINJA UZ KOJU JE ODRASTAO IVAN GROZNI: Novi dokumentarni serijal RTS "Srpska princeza Ana Jakšić na ruskom dvoru""

AUTORKA i urednik u dokumentarnom programu Radio-televizije Srbije Ranka Jakšić napisala je scenario za jedinstven projekat "Srpska princeza Ana Jakšić", koji uskoro treba da počne da se emituje.

Foto promo

Režija je poverena Marku Šotri. Ovo je prvi i jedini dokumentarni serijal (kod nas, u Rusiji, i u svetu) o Ani Jakšić, babi Ivana Groznog.

Prvi ruski car, ujedinitelj cele Rusije, poznat kao Ivan Grozni, večita je inspiracija za ruske i inostrane dokumentariste. Urađeno je mnogo dokumentarnih filmova o njemu (čak i o njegovoj majci Jeleni Glinskoj), ali se nijedan, do sada, nije bavio njegovim poreklom na način kao što to čini ovaj dokumentarni serijal.

O Ani Jakšić, ženi koja je odgajala čuvenog vladara Rusije, Ivana Groznog, malo se zna, ali je poznata geneaologija legendarnog ruskog cara. Kakve rodbinske veze je Ivan Grozni imao sa Srbima objašnjava nam autorka serijala Ranka Jakšić.

- Ivan Grozni je imao čvrste rodbinske veze sa Srbima po dvostrukoj liniji. Sa očeve strane, njegova baka Sofija Paleolog bila je čukununuka srpskog uglednog velikaša despota Dejana i Teodore Nemanjić, ćerke kralja Stefana Dečanskog, a sestre cara Dušana. Interesantno je da je Sofija Paleolog imala i druge veze sa Srbima. Njena rođena sestra Jelena bila je udata za Lazara Brankovića, a ostala je zapamćena u istoriji kao jedna od poslednjih vladarki pre pada Srpske despotovine 1459. godine. Sa majčine strane Ivan Grozni ima srpsko poreklo po direktnoj liniji. Njegova baka Ana Jakšić potiče iz srpske plemićke porodice Jakšić. Ona je i vaspitavala budućeg cara Ivana kome su roditelji rano umrli. Koliku je moć imala na ruskom dvoru, da li je, u stvari, Ana Jakšić bila suvladar iz senke, možemo da nagađamo. Ipak, uz pomoć ukrštanja ruskih i srpskih srednjovekovnih izvora i novijih arheoloških podataka pokušaćemo u ovom dokumentarnom serijalu da rekonstruišemo lik ove Srpkinje koja je ostavila značajan trag u razvoju rusko-srpskih odnosa pre pet vekova. Ana Jakšić bila je najstarija kći vojvode Stefana Jakšića. Udala se za litvanskog kneza Vasilija Lvoviča Glinskog. Iz tog braka rođena je Jelena Glinska, koja se udala za velikog kneza Vasilija III i rodila je Ivana, budućeg prvog ruskog cara - Ivana IV Groznog. Jakšići su bili povezani s najznačajnijim srpskim porodicama svoga vremena: Brankovićima, Belmuževićima, Kosačama... Orodivši se sa kneževima Moldavije i Litve, kasnije i Vlaške, počeli su da ulaze u ugledne, čak vladarske kuće istočne i severne Evrope.

Foto promo

Koja je istorijska uloga ženskih potomaka Jakšića?

- Udajom kćeri i unuke Stefana Jakšića za ugledne srpske, mađarske, hrvatske, ruske plemiće, uspostavljene su rodbinske veze koje su snažno uticale na, pre svega, jačanje značaja porodice. Tako su Jakšići bili povezani sa Brankovićima, srpskim despotima u Sremu. Jelena, kći Stefana Jakšića, udala se za despota Jovana Brankovića dok je brak njene sestre, Ane Jakšić, sa litvanskim knezom Vasilijem Lvovičem Glinskim bio najznačajniji za porodicu Jakšić.

Šta ukazuje na svest Ivana Groznog o krvnoj vezi koja je postojala između njega i daleke Srbije?

- Negujući tradiciju slavne srpske prošlosti, Ana Jakšić Glinska unela je u ruski dvor, a preko njega i u čitavo carstvo, kult srpskog svetitelja Save Nemanjića. Šta je od toga sačuvano kroz istorijske spomenike ruske crkvene arhitekture do našeg vremena, otkrićemo u ovim dokumentarno-igranom serijalu.

Ko vam je pomagao u radu na scenariju?

- Vrlo malo podataka ima o životu Ane Jakšić, što je bio veliki izazov za mene i dalo mi je slobodu da rekonstruišem prilike i događaje u njeno vreme na dvoru u Moskvi, kako bih svoj doživljaj lika Ane Jakšić i njeno životno putešestvije mogla da pretvorim najpre u scenario, pa u slike. U tome su mi pomagali najbliži saradnici, visoki stručnjaci za istoriju srednjeg veka Srbije i Rusije - ruski istoričar prof. dr Aleksej Timofejev, profesor istorije na Filozofskom fakultetu u Beogradu, dr Aleksandar Krstić sa Istorijskog instituta u Beogradu, kao i reditelj Marko Šotra, koji će nakon naše saradnje na pisanju igranih scena potpisati i rediteljski zapis ove dokumentarne serije.

Kakva je estetika ovog po svemu posebnog dokumentarnog serijala? Neke strane produkcije postavile su visoke standarde?

- Suvišno je reći da su u pitanju visokobudžetne produkcije, jer danas u eri visokih tehnologija možete svaku scenu sa slike iz kompjutera da oživite, postavite na veliki ekran i gledate kako se pred vama odigrava istorijska bitka u kojoj učestvuje više hiljada ratnika. Sve je toliko verodojstojno da mislite da ste upravo i vi učesnik. Ali onda, na nekom od festivala dokumentarnih filmova pojavi se i niskobudžetni film koji odnese nagradu. On izazove kod publike emociju i opravda definiciju dokumentarizma. Zato ne brinem za estetiku, jer verujem da će harizma svih učesnika ovog projekta iznendriti posebost ovog dokumentarno-igranog serijala. U serijalu će govoriti srpski, ruski, rumunski istoričari. Snimaćemo u Moskvi, Rumuniji, Vojvodini i u Beogradu. Sve je spremno za snimanje. Samo očekujemo da se situacija sa koronom smiri i dozvoli nam početak rada na realizaciji ovog projekta. Inače, ovaj serijal imaće četiri epizode: "Plemićka porodica Jakšić", "Životne sudbine i istorijska uloga ženskih potomaka Jakšića", "Jelena Glinska i Ana Jakšić" i "Ana Jakšić i Ivan Grozni".

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije