Pariska ulica u starom Beogradu

KAO poručena, ulickana stara "dijana" dizajnera Luja Bionijea i Žaka Šaretona, domaćih tablica, elegantne boje bele kafe, kvrcnutog fara, čuva busiju baš tamo gde Pariska ulica počinje da se tromo uspinje od reke prema gradu. Čitavom njenom dužinom smenjuju se okrnjci beogradske arhitekturalne raskoši, čiji kitnjasti malter od slobodnog pada pridržava zarđala žičana mreža, blistava novogradnja i stare gizdave konstrukcije, potleuše i jedan sasvim usamljen, otmeni balkon od kovanog gvožđa. Na istom potezu, provincija i velegrad.

Nisku građevinske vilice nastavljaju uglađena fasada Saveza penzionera i zgrada od cigala urušenih spratova sa vešom na štriku, zategnutom kao konac za čišćenje zuba. U šiblje zarastao plac, zavejan usred avgusta snegom papirnih maramica i zatrpan grudvama zgužvanih novina, stepenice koje nikuda ne vode i, preko puta, neponovljivi zeleni miris slobodarskog prostranstva s Kalemegdana.

U letnjoj razglednici Pariske ulice su i znatiželjni dečak kog zanima šta to ulazi u notes, umorni biciklista, uspavani sjaj starog Beograda, napuštena kafanska bašta, u betonu sakriveni cvrčak, telefonska govornica koja je davno obavila poslednji razgovor, šum Vivaldija koji se iskrada iz nepresušnog šarma susedne "Štrafte" i novi velelepni hram trgovine. Ulica ima dva kraka, pa ga napada i sa čela, i sa boka.

Nasred Pariske ulice smestila se Ambasada Francuske, biser art dekoa, arhitekte Rože-Anrija Ekspera, kome su u duhu ondašnjeg zajedništva sekundirali beogradski kolega Josif Najman i umetnik Petar Palavičini, primer francuske modernističke arhitekture između dva svetska rata, insiprisane monumentalnim klasicizmom, raskošnih proporcija i elegancije, s brigom za detalj i jednostavnost linija, izgrađene od belog i ružičastog venčačkog mermera, sa fasadnom ornamentikom u likovima Luja Četrnaestog, Marijane, Jovanke Orleanke i Vercingetoriksa, i tri figure na krovnom vencu koje simbolišu slobodu, jednakost i bratstvo, od kojih je Jednakost, zbog preterane golišavosti za ono doba, skulptor Karlo Sarabezol morao dodatno da zagrne bronzanom tunikom.

Osim što je simbolično ugostila ambasadu države čijeg glavnog grada nosi ime, što se pruža u obliku ćiriličnog slova "G", a završava kao "U", Pariska ulica u Beogradu je jedinstvena i po tome što se brojevi zgrada na njoj nalaze u nizu i prirodnom redu, sa iste strane. Uobičajeni sistem numeracije, parne s desne, a neparne s leve strane ulice, uveo je, inače, u Francuskoj Napoleon 1805. godine. Brojevi od tog vremena u Parizu rastu od Sene nadalje, baš kao što Pariska ulica danas lagano uzmiče uzbrdo, od ušća Save u Dunav.

Žive dva grada, odmeravajući se u odnosu na svoje reke.