VIŠE OD ČETVRTINE SRBA U TREĆEM DOBU: Sa oko 1,3 miliona starijih od 65 leta Srbija među pet najstarijih Evropskih populacija

SEPTEMBARSKI popis stanovništva, prema projekcijama, pokazaće da Srbija ima između 6,6 i 6,7 miliona stanovnika, od čega 1,3 miliona starijih od 65 leta, kaže demograf dr Petar Vasić sa Geografskog fakulteta, autor nedavno objavljene knjige "Populaciona politika".

Foto N. Skenderija

U poslednjih 70 godina, kako navodi u knjizi, prosečna starost našeg stanovništva porasla je za 14 godina i, sa 43,6 godina smo među pet najstarijih populacija u Evropi.

Seniori danas čine više od četvrtine ukupne populacije Srbije, a do 2040. domaćinstava čiji su nosioci u trećem dobu biće daleko najzastupljenija kategorija, sa više od 42 odsto.

- Očekivano trajanje života se od sredine prošlog veka povećalo za više od 16 godina za muškarce i skoro 20 za žene. Međutim, promena starosnog sastava bila je tako duboka da je indeks starenja šestostruko povećan. Sredinom 20. veka na svakih 10 stanovnika radnog uzrasta dolazila je jedna stara osoba, dok danas ide na svaka tri - kaže Vasić.

Vremešniji naročito dominiraju u nerazvijenijim područjima i selu, u geografski i saobraćajno udaljenim delovima veće nadmorske visine, u istočnoj i jugoistočnoj Srbiji.

Veliki broj njih su samci, najčešće udovice, lošeg materijalnog statusa, više od polovine izdataka troše na hranu i imaju znatno veću stopu siromaštva u odnosu na ostatak populacije. Stari na selu su siromašniji i nemanje je sve veće sa godinama.

Današnja, nacionalna država, suočena je sa moćnim nadnacionalnim tržištima, kaže Vasić, a da bi se prilagodila, ona nastoji da smanji javne, pa i socijalne, izdatke i učini privredu konkurentnijom. U celom svetu ide se na politiku rezanja socijalnih izdataka.

- Uz rastući udeo starijeg stanovništva, sadašnja i buduća radna snaga mogu očekivati povećanje poreza na dohodak i indirektnih poreza. Stariji su brojniji i češći korisnici zdravstvenog sistema, socijalnih usluga i penzionog fonda, pa se u nekim zemljama obezbeđivanje ovakve zaštite postiže smanjenim ulaganjima u mlade i smanjenjem kvaliteta obaveznog obrazovanja. Neke države povećavaju poreze, da bi privukle više novca u državnu kasu za pružanje javnih usluga - kaže Vasić.

Izdaci za javno zdravstvo su kod starijih od 65 godina 3,2 puta veći, a kod onih od 75 čak 4,1 put veći u odnosu na mlađe stanovništvo. Izvesna studija u Francuskoj ističe da bi zbog povećanja troškova zdravstvenog osiguranja bilo potrebno ili upola povećati stope doprinosa za zdravstvo ili za trećinu smanjiti refundacije koje se isplaćuju pacijentima.

Populacija EU je u 2004. godini prvi put zabeležila podjednak broj mladih u odnosu na stare, a od 2010. veličina radnog stanovništva počinje da se smanjuje. Penzionisanje kompletne bejbi bum generacije u EU povećaće rashode za penzije između 25 i 30 odsto.

Unija zato preporučuje članicama da reformišu penzijski sistem i izjednače starosne granice za penzionisanje muškaraca i žena, izjednače iznos državnih penzija, ograniče rano penzionisanje, povećaju zapošljivost starijih radnika i podstaknu privatnu štednju za starost.

Kod nas se 2010. približno 70 odsto muškaraca i 50 odsto žena penzionisalo prevremeno.

- U cilju smanjenja prevremenog penzionisanja, a na osnovu izmena Zakona iz 2014, kao minimalna granica za napuštanje radnog mesta postavljena je 65. godina života ili 40 staža, a za svaki mesec ranijeg penzionisanja iznos davanja trajno se umanjuje za 0,34 odsto. Međutim, propisi ne vide mogućnost istovremenog primanja penzije i zarade iz zaposlenja, što bi duži radni vek učinilo privlačnijim - naglašava Vasić.

Budući da će firme u budućnosti imati problem sa potrebnom radnom snagom, trebalo bi uvesti beneficije onima koji odluče da rade duže, poput fleksibilnog i skraćenog radnog vremena, manjeg broja radnih dana sa povećanom radnom satnicom, rada od kuće.

U Srbiji, prosečan muškarac uplaćuje doprinose tokom 36, a žena 31 godinu. Tokom poslednje dve decenije visoka neaktivnost starijih od 50 pokazuje se kao veliki problem u finansiranju penzijskih fondova. Zato bi, prema našem sagovorniku, starosna granica za penzionisanje mogla biti podignuta na 70 godina života, za one koji žele da nastave da rade ako bi bio stimulisan duži radni vek. Takođe, trebalo bi stimulisati uplaćivanje opcionog privatnog penzijskog osiguranja.

Uvesti socijalne penzije

POČETKOM 2030-ih, sa prilivom brojnih generacija starih, potreba za socijalnim penzijama će se značajno povećati. Jedna studija predlaže: podizanje iznosa porodičnih primanja na visinu najniže starosne penzije, uvođenje garantovanog čeka za starije od 75 godina i obezbeđivanje prihoda u starosti u vidu socijalne pomoći. To je tzv. socijalna penzija koja se ne zasniva na uplati doprinosa, već se finansira iz budžeta sa ciljem smanjenja siromaštva u starosti.

Preporučujemo

Srbija

0 0

BESPLATAN IZLET: Preko 400 penzionera obišlo Golubačku tvrđavu

13. 06. 2022. u 10:04

Društvo

0 1

POSETE MUZEJIMA PRODUŽAVAJU ŽIVOT: Najnovija istraživanja pokazala da su odlasci u umetničke galerije zdravi koliko i sport

03. 06. 2022. u 15:46

Društvo

15 63

ČEKOVI ISPOD 40 ODSTO ZARADE: Penzioneri traže vanredno usklađivanje penzija i izmenu švajcarske formule, pre svega zbog povećanja cena

30. 05. 2022. u 09:11

Društvo

1 1

TREĆE DOBA LEPŠE SA VRŠNjACIMA: Zbog čega najstariji u Srbiji i dalje imaju predrasude o životu u domovima

20. 05. 2022. u 15:00

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije