POLEKSIJA - SARADNIK I INSPIRACIJA: LJubavna priča na izložbi sa delima Steve Todorovića i njegove supruge
REMEK-dela Stevana Steve Todorovića i njegove supruge Poleksije izložena su u Domu Jevrema Grujića, na postavci koja nosi naziv "Poleksija, volim Vas".
Foto Anastas Jovanović
Uz slike ovog izuzetnog umetničkog para iz 19. veka, koje čuva Dom Jevrema Grujića, nalaze se i dela iz Galerije Matice srpske, SANU, Muzeja grada Beograda, Muzeja pozorišne umetnosti Srbije...
Naš čuveni slikar Stevan Todorović bio je oženjen jednom od najobrazovanijih žena svoga doba, ćerkom Matije Bana, diplomate, pedagoga i književnika. Rođena 1848. godine, Poleksija je uz oca, koji je bio jedan od najvećih intelektualaca svog doba, i obrazovane majke, poreklom Grkinje, znanja sticala, uglavnom u krugu učenih ljudi koji su posećivali njihov dom. Kao dete je, naime, bila toliko slabašna da nije mogla da završi ni osnovnu školu, već je stalno boravila u očevom rodnom Dubrovniku, ne bi li more ojačalo njeno malo telo. AMBIJENT Muzej istorije, diplomatije i avangarde ugostio dela Todorovića, Foto Dom Jevrema Grujića
Kako se pokazala nadarenom za slikarstvo, nalazili su joj privatne učitelje, prvo Jovana Deroka, a potom i Stevu Todorovića.
- Slikao je jednom prilikom mene i moju stariju sestru. Imala sam tada 10 godina. Tako smo se upoznali - otkrila je Poleksija kasnije u intervjuu, za list "Vreme".
Portret Milica Živanović, Foto Privatna arhiva
- Docnije, Steva je dolazio k nama sa svojom majkom i sestrama. Svi su oni bili vrlo dobri. Njegova sestra imala je lep glas. Pevala je i zabavljala nas. A kada sam Stevu zavolela imala sam 16 godina, a on 33. Venčali smo se u Beogradu 1864. Moj pokojni otac kao kulturni radnik mnogo je voleo Stevu i kao čoveka i kao umetnika. Na bogatstvo nismo mislili. Došla tako neka spahinica iz Bačke da me prosi za svog sina. Govorili su mi o bogatstvu, ali ja sam rekla: "Hoću Stevu, a drugog neću!"
SAMOSTALNA DELA
MEĐU prvima u Srbiji, Steva i Poleksija Todorović su kao predloške za portrete i likovne kompozicije koristili fotografiju. Ona je bila jedna od tri slikarke u našoj sredini u 19. veku, uz Katarinu Ivanović i Minu Karadžić. Od Poleksijinih samostalnih radova ističu se "Portret mlade devojke u narodnoj nošnji", "Panorama Beograda", "Portret Matije Bana", kao i ikona majke Angeline za oltarsku pregradu Spomen-crkve Svetog arhanđela Mihaila u Štimlju na Kosovu.
Ta velika ljubav trajala je šest decenija, do Stevine smrti, u 93. godini, 22. maja 1925. Životi Steve i Poleksije Todorović, prožimali su se u svemu, pa i u umetničkom radu. Ona je svom suprugu pomagala u izradi velikog broja dela, a sama je slikala ikone i portrete.
Osnovali su zajednički i prvu slikarsku školu u Srbiji. Bila jeprva žena koja je samostalnooslikala ceo ikonostas 1880. godine u dvorišnoj kapelici Svete Natalije, u Višoj ženskoj školi.
Umrla je 26. februara 1939. u 90. godini, kao tada najstarija srpska slikarka. Sahranjena je na beogradskom Novom groblju, pored supruga i oca. n