ODLAZAK KRALJA KALIPSA: Pevač, glumac i aktivista Hari Belafonte preminuo u 96. godini

U vreme kada je segregacija još uvek bila široko rasprostranjena, a crnci bili retkost i na velikom i na malim ekranima, uspon Harija Belafontea u gornji ešalon šou-biznisa bio je istorijski. On nije bio prvi crni zabavljač koji je prevazišao rasne granice, pre njega su slavu stekli Luj Armstrong, Ela Ficdžerald i neki drugi. Ali, niko nije napravio takav "bum" kao on. Nekoliko godina bio je najveća muzička zvezda i u crnom i u belom svetu. Belafonte je i jedan od najnagrađivanijih umetnika svog vremena, dobitnik tri Gremija (jedan za životno delo), Tonija i Emija, nosilac Nacionalne medalje za umetnost i uglednog priznanja Kenedi centra. Ukazana mu je velika čast 1961. kada je nastupio na koncertu u čast inauguracije predsednika Džona Kenedija.

Rođen 1927. u njujorškom Harlemu, u porodici jamajkanskih emigranata, Belafonte je po završetku rata radio kao pomoćnik domara, a nakon toga je zajedno sa Marlonom Brandom i Volterom Metjuom pohađao časove glume, a novac zarađivao pevajući folk, pop i džez numere u njujorškim klubovima, u bendovima čiji su članovi bili Majls Dejvis i Čarli Parker. Debi album sa tradicionalnim narodnim pesmama objavio je 1954. Hit pesmama, poput Day O (The Banana Boat Song) i Jamaica Farewell, izazvao pravu pomamu u Americi za karipskom muzikom. Njegov album Calipso, sa pomenutim numerama, dospeo je na vrh "Bilbordove" liste albuma ubrzo nakon objavljivanja 1956. i ostao tamo 31 nedelju. U muzičkoj istoriji "Kalipso" je upisan kao prvi album jednog izvođača koji je prodat u više od milion primeraka (pre ere Elvisa Prislija). Do 1959. bio je najplaćeniji crni izvođač u istoriji, sa unosnim ugovorima za nastupe u Las Vegasu, Los Anđelesu, Njujorku...

Pevački uspeh je doveo i do filmskih ponuda, pa je Belafonte ubrzo postao prvi crni glumac koji je dobijao glavne uloge u Holivudu. Ovu titulu, ali i kratkoročnu filmsku slavu preoteo mu je, njegov kasnije veliki prijatelj Sidni Poatje.

Belafonte je imao dve velike strasti - muziku i borbu za građanska prava crnih Amerikanaca. Bio je jedan od prvaka pokreta Martina Lutera Kinga, njegov blizak saradnik i prijatelj, koristio je slavu neumorno se boreći za prava crnačkog stanovništva. Jedno vreme izdržavao je Kingovu porodicu, plaćao kauciju za njegovu slobodu i za slobodu drugih aktivista, zajedno sa Poatjeom skupljao dobrotvorne priloge za pokret... Zbog aktivizma Belafonte se našao na ozloglašenoj holivudskoj crnoj listi, ali nikada nije odustao od borbe. Verovatno zato je 2018. prihvatio ulogu veterana u borbi za ljudska prava u filmu Spajka Lija BlacKkKlansman. Takođe, vodio je kampanju protiv siromaštva, aparthejda i side u Africi i podržavao levičarske političare kao što su Fidel Kastro i Ugo Čaves. Kritikovao je "jastrebovsku" spoljnu politiku SAD, vodio kampanju protiv nuklearnog naoružanja, a na sastanku sa Čavesom 2006. opisao je tadašnjeg američkog predsednika Džordža Buša kao "najvećeg teroristu na svetu", a njegove crne saradnike Kolina Pauela i Kondolizu Rajs kao "robove koji rade u kući gospodara, umesto na poljima".