KNJIŽEVNI KRITIČARI BIRAJU KNJIGU GODINE (11): Pobednik stiže u sredu

MARKO PAOVICA (Beograd)

1. DUH I DAH BEOGRADA, Mirko Magarašević ("Akademska knjiga")
2. PLAVA MEDUZA, Bratislav R. Milanović (SKZ)
3. O STVARIMA KOJE JE HOMER PROPUSTIO, Miodrag Raičević ("Gramatik")
4. DO ISTEKA PESKA, Radomir Uljarević ("Arhipelag")
5. ROD ORAHA, Dragan Hamović (SKZ)

PISANA živo i zanimljivo Magaraševićeva knjiga predstavlja krupan prilog našoj kulturnoistorijskoj esejistici, koji širi saznajne horizonte o bližoj i daljoj prošlosti srpske prestonice. U zbirci B. R. Milanovića stiču se svi tematsko-tipološki tokovi njegovog skoro poluvekovnog pevanja, potvrđujući ne samo najviše vrednosne domete njegovog poetskog opusa već i današnjeg srpskog pesništva u celini.

U Raičevićevoj knjizi variraju se sve same neuralgične tačke čovekove egzistencije - neprebolna ljubav, prolaznost, bolest, smrt. U knjizi R. Uljarevića jedan preteći, do srži ogoljen novooglašeni i prekomerni svet kao da hrli u pohode ovom pesniku.

Moderan, autofikcijski bildung roman D. Hamovića je razvijen kroz užu i širu porodičnu priču. Uzorno vođena, romaneskna priča determiniše matični prostor glavnog junaka, odnosno reprezentuje kulturnosocijalni i nacionalnoistorijski identitet mnogog od njenih potencijalnih čitalaca.

* * * * * * * *

SANjA MACURA (Banjaluka)

1. TRN U PETI, Ivan Novčić (Zavod za udžbenika i nastavna sredstva, Istočno Novo Sarajevo)
2. TEFERIČ NA SLAVIJI, Sanja Savić Milosavljević ("Bedem")
3. IGLAMO SE JATA, Dragan Marković ("Dijak")
4. SAMOTNA RIJEČ, Ranko Risojević (Udruženje književnika Republike Srpske)
5. NARATIVNI SENTIMENTI, Nedeljka Bjelanović (Institut za književnost i umetnost, Beograd)

FABULA romana I. Novčića donosi bolna iskustva mladih ljudi zarobljenih u vrtlogu rata od 1991. godine na prostoru bivše Jugoslavije, iz pera pisca-ratnika. Roman S. S. Milosavljević pisan je nenametljivo, nepretenciozno, a poetički istančano. U njemu slikarka Jelena, zanatlija Petar i monah Danilo pripovedaju o svojim životnim putevima. U pesničkoj zbirci D. Marković na podlozi iščitavanja zla i pisanja o njemu, lomeći i sažimajući jezik, cedeći ga, svog čitaoca bespoštedno izlaže snažnim lirskim slikama "vrljaka i vratolomija". R. Risojević u rigidnu formu soneta uobličava amorfni osećaj straha od samoće koja se ovaploćuje u odsustvovanju iz sebe samog i protiv koje se bori uspostavljanjem komunikacije sa bliskima po peru. Knjiga N. Bjelanović čitaocu nudi primamljivu, otvorenu, ličnosno obojenu, a naučno "potkovanu" sliku odgovornosti pri čitanju.

* * * * * * * *

BOJAN MARKOVIĆ (Beograd)

1. KAIN I AVELj, ABOT I KOSTELO, Nenad Jovanović ("Arhipelag")
2. KOLjKA I SAŠENjKA, Uglješa Šajtinac ("Arhipelag")
3. IZ DUBINE, Uroš Kotlajić (samostalno izdanje)
4. MRTVI NA DODIR, Ana Marija Grbić ("Geopoetika")
5. VARVARIN U EVROPI, Bojan Savić Ostojić ("Kontrast")

N. JOVANOVIĆ nastavlja da sa radošću istražuje i reinterpretira jezik - stvarnost - umetnost. Njegova nenadmašna pesnička mreža je koprena na licu uz pomoć koje čitalac može bolje da vidi. Roman U. Šajtinca sažeto i dirljivo preispituje kako se život prazni, ispunjava i produžava kroz formu razgovora između onih koji su i/ni živi i/ni mrtvi. Govoreći dubinom jezika u koji je uronjen, iz (same) dubine stvari, U. Kotlajić se javlja najosetljivijim rečima koje u poeziji već poznajemo, ali nam se vraćaju kao da su nove. Roman A. M. Grbić funkcioniše kao ozbiljna narativna struktura, ne odričući se zamaha jezika poezije, ostavlja čitaoca u uzbudljivosti izdašno opisanih prizora i osećanja. Knjiga B. S. Ostojića je putopisni esej o "prevođenju" izvan granica opštih stereotipa o povlašćenom prostoru, imagološka studija u kojoj preovladavaju humor i smelost da se misli.

* * * * * * * *

STEVAN JOVIĆEVIĆ (Beograd)

1. ROD ORAHA, Dragan Hamović (SKZ)
2. LEPTIROVA Odbrana, Miloje Radović ("Partenon")
3. TEFERIČ NA SLAVIJI, Sanja Savić Milosavljević ("Bedem")
4. PLAVA MEDUZA, Bratislav R. Milanović (SKZ)
5. LIMUNOVO DRVO U PODRUMU, Rade Tanasijević (NB "Stefan Prvovenčani")

ROMANI D. Hamovića, M. Radovića i S. Savić Milosavljević jednako uspešno ulivaju veru u to da izistinski dobra i zavodljiva literatura nastaje kao plod neprikosnovenog poverenja u sva lica života; oni zadržavaju snažan stvarnosni potencijal i kada problematizuju zbivanja u epohalno-istorijskoj ravni i kada, na mikroplanu, predočavaju svakodnevnu egzistencijalnu nelagodu savremenog čoveka. Kompoziciono vrlo brižljivo ustrojena, oplemenjena koliko patriotskim toliko i mitsko-metafizičkim nanosima, zbirka B. R. Milanovića svedoči o pesnikovoj izrazito odnegovanoj svesti o jeziku i nesumnjivom zenitu njegovih stvaralačkih mogućnosti.

Novom knjigom pesama, koju kohezivno uvezuje samozatajni lirski subjekt sklon melanholiji i dubokom promišljanju, R. Tanasijević uspeva da potvrdi status istaknutog i analitičke pažnje zacelo vrednog autora svoje generacije.