VLADIČANSKI DVOR I NJEGOVIH 120 LETA: U Istorijskom arhivu izložba povodom izgradnje jednog od najlepših zdanja Novog Sada (FOTO)

Izložbu je priredio Muzej grada Novog Sada u saradnji sa Eparhijom bačkom i Istorijskim arhivom grada Novog Sada a autori su dr Gordana Petković, muzejska savetnica Muzeja grada Novog Sada i đakon Miroslav Nikolić, upravnik Riznice Eparhije bačke.

Ova značajna godišnjica povod je da se javnosti predstavi Vladičanski dvor, autora ovog znamenitog zdanja – arhitekte Vladimira Nikolića, istorijat njegove gradnje, ali i Dvor kao riznicu raznovrsnih dragocenosti koje se u njemu čuvaju – od arhivskih dokumenata, rukopisnih i najstarijih štampanih knjiga, do originalnog nameštaja i umetničkih dela.

Osim istorijata izgradnje Vladičanskog dvora predstavljeni su i bogoslužbeni predmeti, umetnička dela, nameštaj, dokumenti, stare knjige i fotografije koji se u Dvoru danas čuvaju.Izložbu je otvorio protoprezviter Miodrag Šipka, arhijerejski namesnik novosadski , a svečanosti su prisustvovali pomoćnik gradonačelnika Novog Sada Stanko Ljubičić i član Gradskog veća za kulturu Dalibor Rožić.

Najstariji pomen Bačke eparhije datira sa početka 16. veka, kada se episkopska katedra nalazila u Segedinu. Usled istorijskih prilika, nastalih posle Velike seobe Srba, početkom 18. veka došlo je do preseljenja dotadašnjeg episkopskog sedišta u manastir Bođani, a zatim u Petrovaradinski šanac, današnji Novi Sad, gde se i do danas nalazi.

Prvi episkopski dvor podignut je 1741. godine, trudom vladike Visariona Pavlovića, uz tek završenu Sabornu crkvu. Ovaj dvor, sa bogatom bibliotekom i dragocenom arhivom, zapaljen je i srušen u surovom bombardovanju Novog Sada, 12. juna 1849. godine, od strane mađarske revolucionarne vojske. Rezidencija episkopa je privremeno smeštena u zgradu koju je otkupio episkop Platon Atanacković, na uglu Zlatne grede i Ćurčijske ulice, danas poznatu kao Zadužbina Vladike Platona — Platoneum.

Dolaskom i zalaganjem episkopa Mitrofana Ševića (1900 – 1918), izgrađeno je 1901. godine današnje zdanje Vladičanskog dvora u Novom Sadu. Projekat je 1899. godine izradio, tada već renomirani arhitekta Vladimir Nikolić, ali ga je sticajem okolnosti zvanično potpisao Ferenc Rajhl, koji je bio i izvođač radova.  

Velika svečanost povodom osvećenja Dvora priređena je oktobra 1901. Iste godine je kupljen nameštaj, uvedena je kanalizacija i iskopan bunar u dvorištu Dvora, dok je sledeće godine uvedeno plinsko osvetljenje.

Posle vladike Mitrofana Ševića u Dvoru su živeli episkopi Irinej Ćirić (1922 – 1955) i Nikanor Iličić (1955 – 1986), zatim i dvojica administratora eparhije, episkopi Vasilije Vadić i Sava Vuković, a od 1990. godine tu boravi današnji predstojatelj Bačke eparhije, Njegovo Preosveštenstvo Episkop bački dr Irinej (Bulović).

Danas se u Vladičanskom dvoru Eparhije bačke čuva bogata arhivska građa, biblioteka i zbirka umetnina (ikone, portreti, pejzaži i drugo). U okviru ove zbirke čuva se šesnaest portreta bačkih episkopa koji čine zasebnu zaštićenu celinu. Pored navedenog čuvaju se i svešteni predmeti, bogoslužbeni sasudi i knjige, odežde, antiminsi, kao i čestice moštiju svetiteljâ.

Odlukom Vlade Republike Srbije, od 7. juna 2007. godine, Vladičanski dvor u Novom Sadu, sa pokretnim stvarima u njemu, koje su od posebnog kulturnog i istorijskog značaja, utvrđen je za spomenik kulture.

BONUS VIDEO -SIMBOL MOĆI OD ANTIČKOG DOBA: Šta je to žezlo i ko ga koristi?