POGLED ISKOSA - Introspektivno slikarstvo

Sa njenim ostvarenjima uglavnom većeg formata uočavamo živo zaveštanje apstraktnog slikarstva. Dela imaju ikoničke naznake, koliko je to moguće u predstavi lišenoj ljudske figure, vremena, mode i istorije, dakle apstrakcije kao vida bezvremenog i večnog. Vanja postiže sakralnost na većini slika u okviru bespredmetne apstrakcije, na slikama i sa ikoničkim zlatom, nadbojom, metabojom, čistim simbolom svetlosti i božanskog prisustva. Njene slike su prestupi iz otužne, dosadne i obesmišljene svakodnevice koju poništavaju ovi transcendentni rezovi, uvidi u drugu, nemimetičku realnost. Bez prisustva predmeta ili bilo kakve naznake iz stvarnog sveta, ali ne i dehumanizovani, njeni palimpsesti, slojevite slike, čiji međuprostori dišu, vode samo u jednom pravcu, ka jednoj religiji - umetnosti kao čistoj likovnosti. Ta himera je mnoge obmanula ali ne i ovu mladu umetnicu, koja joj prilazi sa oprezom, izvlačeći na svetlo dana najbolja svojstva apstraktnog slikarstva. Celo platno je nesaznatljiv prostor, koji priziva posmatrača u svoje dubine, slika je možda i simbol, tajna, neiskaziva verbalno, ali dostupna čulima.

Slikarka se ne obraća samo umu, već i čulima, njena platna dopuštaju doživljaj i osećanja, skoro prognana iz savremene umetnosti, ako nisu stigma šokantnog i estetike ružnog. Ni ružne niti lepe, njene slike su istinite, koliko je istinit njen unutrašnji svet i duhovni pejzaž.

Na prvi pogled ona se nalazi na tragu radikalnih vidova apstrakcije i monohromnog slikarstva, od Maljeviča, Rajnharda, Rotka do Peladića, koji brutalno suočavaju posmatrača sa estetikom nerealističkog sveta, vodeći minimalističkom totalitarizmu i konceptualnom ikonoklazmu. Vanja uspeva nemoguće, da monohrome očoveči, unese osećanja u isključivost tzv. "slikarstva tvrde ivice". To postiže mekim, slojevitim i dubinskim formama, čiji se sadržaj otvara prema nekoj nesaznatljivoj perspektivi, mistici slikarstva, tajni suočenja sa čistom bojom, koja može biti i vrtoglava iluzija.

Monohromija se često iscrpljuje u plakatskom prvom sloju boje, koji "zakucava" gledaoca za površinu; ove apstraktne studije dopuštaju unošenje i proživljavanje, koje se u nemačkoj nauci o umetnosti naziva "uosećavanje". Time izlaze iz sada već klasičnog shvatanja apstrakcije kao neke vrste novog akademizma i službene umetnosti. Ove slike su usmerene u pravcu saznanja višeg reda, introspekcije i samoponiranja. Nesumnjiva je sakralnost nekih njenih ostvarenja, u domenu izvan mašte i stvarnog, u prostoru čiste iluzije. Umetnica je ponovo dozvala u delo poetičnost, tajanstvo slikarstva, koje i ovde počinje sa naglašenom estetikom tišine.