"NOVOSTI" ISTRAŽUJU - GDE SU SE "ZATURILE" POVRŠINE POD DRVEĆEM - Šume "posečene" u evidenciji

Lj. Begenišić

07. 02. 2024. u 10:56

POPIS poljoprivrede, u delu koji se odnosi na strukturu raspoloživog zemljišta gazdinstava po regionima u Srbiji, pokazao je da je površina pod šumom danas u odnosu na 2018. godinu smanjena za 48,2 odsto.

Foto: Društvene mreže

U hektarima to izgleda ovako: sada je pod šumom u registrovanim poljoprivrednim gazdinstvima 504.104 hektara, pre pet godina bilo je 972.283 hektara, a na prethodnom popisu 2012. godine - 1.023.036 hektar.

Stručnjaci sa kojima smo razgovarali kažu nam da površno tumačenje ovih podataka može navesti na zaključak da je u Srbiji u poslednjih pet godina nestalo pola šuma.

Međutim, kako objašnjavaju, to nije tačno, jer se ovi podaci odnose isključivo na registrovana poljoprivredna gazdinstva.

- Ovi podaci nemaju veze sa ukupnom pošumljenošću Srbije, ovde su popisivane samo šume koje neko ima na registrovanom poljoprivrednom gazdinstvu - pojašnjavaju u Zavodu za statistiku i ističu da u ovaj podatak ne spadaju, na primer, šume koje su u vlasništvu nekoga ko nema registrovano poljoprivredno zemljište.

Ipak, i u ovom slučaju površina pod šumama je prepolovljena u odnosu na pre 10 godina. Zašto?

- Jedan od razloga je što se u međuvremenu broj poljoprivrednih gazdinstava smanjio za 10 odsto - kažu naši sagovornici. - Takođe, ima dosta slučajeva da su vlasnici registrovanih poljoprivrednih gazdinstava preminuli, a imanje se podelilo na decu koja svoje "delove" nisu registrovala, što znači da imaju šumu, ali ona nije obuhvaćena popisom.

privatna arhiva

prof. dr Branko Stajić

Upitani da li su šume nestale i u neplanskim sečama, stručnjaci kažu - "nisu", jer je "čista seča" koja podrazumeva da se šuma potpuno "obrije" sa nekog zemljišta zakonom zabranjena i na privatnim parcelama.

Sagovornici iz Zavoda za statistiku ističu da su podaci koji su publikovani tek preliminarni, ali naglašavaju da se ni konačni verovatno neće drastično razlikovati.

A "pravi" popis šuma iz koga "proizilaze tačni podaci" daje Nacionalna inventura šuma, koja je u toku i čiji preliminarni rezultati pokazuju da je današnja šumovitost Srbije uvećana za dva do tri odsto u odnosu na rezultate koje je dala prethodna inventura sprovedena od 2004. do 2007. godine.

Dekan Šumarskog fakulteta Univerziteta u Beogradu prof. dr Branko Stajić kaže za naš list da površina pod šumom u našoj zemlji nije smanjena, nego je i uvećana u odnosu na zadnju inventuru s početka dvehiljaditih koja je pokazala da je i tada površina pod šumama bila uvećana za više od pet odsto u odnosu na prethodni referentni period koji je bio krajem sedamdesetih godina prošlog veka.

- Stanje srpskih šuma je zadovoljavajuće, sa prepoznatljivom tendencijom postepenog unapređenja - kaže prof. Stajić. - Naravno, kao u svakoj sferi društvene aktivnosti, stanje uvek može biti bolje, naročito ako se pogleda visoko učešće privredno, ekološki i socijalno manje vrednih izdanačkih šuma. U svrhu toga poslednjih godina intenziviran je rad države, nauke i struke u dva najznačajnija pravca: popravka strukture i stanja postojećeg šumskog fonda i podizanje novih šuma, što će unaprediti ne samo sektor šumarstva, već i oblasti zaštite životne sredine, prevencije prirodnih katastrofa i ublažavanja efekata klimatskih promena.

Inače, prema podacima poslednje Nacionalne inventure šuma, ukupna površina pod šumom u Srbiji iznosi nešto više od 2.252.000 hektara, od čega je 53 odsto u državnom, a 47 odsto u privatnom vlasništvu.

- Prema procentu ukupne površine prekrivene šumama Srbija je srednje šumovite zemlje, sa pošumljenošću od oko 34 odsto, od čega je 29 odsto šikara i 5,5 odsto šibljaka, kako se to obračunava u Evropi i svetu - pojašnjava prof. Stajić. - Današnja šumovitost Srbije uvećana je još za dva do tri odsto u odnosu na te podatke, tako da trenutna šumovitost naše zemlje iznosi preko 36 odsto. Ovo uvećanje površina pod šumom u Srbiji rezultat je delom aktivnosti struke, nauke i države u pravcu povećanja površina pod šumom, a delom negativnih populacionih trendova u ruralnim područjima. Kada se govori o šumovitosti Srbije problem jeste jako varirajuća prostorna zastupljenost šuma, pa tako imamo područja sa šumovitošću od samo oko sedam do osam odsto kao što je slučaj u Vojvodini, do delova istočne Srbije u kojima je šumovitost 70 odsto.

Drveće i šume su "fabrike zdravlja", pa profesor Stajić kaže da budućnost nas i naše dece u velikoj meri "raste u šumi". Ali ne treba ispustiti iz vida da šumama prete brojne bolesti, sušenja, bespravna seča, ali i klimatske promene koje izazivaju požare, poplave... Na to upozorava i profesor u Šumarskoj školi iz Kraljeva Mladen Vukimirović:

- Šume se periodički suše, nekada više nekada manje iz različitih razloga, zbog pojave epifitocija (biljne bolesti) i gradacije štetnih insekata koji lakše i češće napadaju fiziološki oslabljena stabla. Fiziološko slabljenje šumskog drveća najčešće nastupa zbog aerozagađenja štetnim polutantima i zbog klimatskih promena. Poseban problem kod klimatskih promena su šumski požari koji su sve učestaliji i obimniji, njihovo lokalizovanje i gašenje su težak i opasan posao.

privatna arhiva

Mladen Vukmirović

Naš sagovornik napominje da su šume jedan od najsloženijih kopnenih ekosistema od izuzetnog značaja za život ljudi i opstanak čoveka.

 

Ugrožena Pančićeva omorika

- REZULTATI najnovijih istraživanja veze između širine godova i temperature i padavina u Evropi, u kojima smo učestvovali moji saradnici i ja, pokazali su da je u zadnjih 30-40 godina na prostoru Evrope i u Srbiji otežan rast i smanjena vitalnost šuma bukve koje dominiraju u našoj zemlji, te da je budućnost bukve u Evropi i našoj zemlji problematična - upozorava prof. Branko Stajić. - Naša istraživanja pokazala su da postoje negativne promene u reakciji i hrastova, borova i što je posebno problematično Pančićeve omorike kao naše reliktne vrste drveća, koja raste samo kod nas i manjim delom u BiH na povećanje temperature i smanjenje količine padavina, što je dovelo do izraženije pojave sušenja stabala i delova šuma.

- One su resurs sa multifunkcionalnim značajem - kaže Vukmirović. - Uglavnom se posmatra kao obnovljivi proizvodni prirodni resurs misleći pri tome isključivo na drvo. Ostale funkcije su istog ili daleko većeg značaja, a to su pre svega zaštitne, socijalne, edukativne, ali se najčešće zanemaruju.

A profesor Branko Stajić ističe da šume imaju oko 300 različitih funkcija za vlasnike, javnost i društvo u celini, pa poručuje:

- Zbog toga je važno da je šuma, šumskih pojaseva, ali i gradskih parkova, drvoreda i drugog urbanog zelenila, što je moguće više, naravno shodno potencijalima i odredbama različitih strateških planova države.

Pogledajte više