NEPOSTOJEĆI FENOMEN "SRPSKOG HEGEMONIZMA": Dr Nemanja Dević o odlikama politike u drugoj polovini prošlog veka (VIDEO)
AKTUELNOST teme i posledice koje i dalje osećamo zaslužni su za potrebu da se pruži istorijska interpretacija minulih događaja vezanih za nacionalnu istoriju iz perspektive naučnika današnjice koji sa određene vremenske distance i konsultacijom brojnih izvora i svedočenja uspeva da sagleda zanose i prkose, uspehe i sunovrate odluka i postupaka ljudi koji su u prvoj polovini prošlog veka krojili sudbinu i put Srbije.
Foto: A. Šemić
Dr Nemanja Dević objašnjava fenomen „velikosrpskog hegemonizma" i njegovu interpretaciju iz vizure onih koji su srpsku elitu karakterisali kao imperijalističku. On navodi da se ideja „bauka velikosrpstva" javlja u ranim dvadesetim godinama 20. veka, naročito na Četvrtom kongresu KPJ, gde je zasnovan stav o trulom versajskom poretku i veštačkoj državnoj tvorevini koju je moguće razbiti.
Prema takvim shvatanjima, u okviru Jugoslavije razvija se imperijalistička Srbija koja je podjarmila druge jugoslovenske narode, kao što su Hrvati i Slovenci koji su „žrtve eksploatacije i zloupotrebe srpskih političkih elita".
U tom periodu, zaoštrava se retorika o vladajućoj srpskoj buržoaziji, koja je preimenovana u ugnjetavačku naciju. Od tada se, kako dr Dević navodi, mogu raspoznati tri faze politike KPJ: prva podrazumeva napuštanje nacionalnog jedinstva i oslanjanje na separatističke pokrete, poput VMRO. Druga je vezana za dinamični istorijski period kada su komunisti zagovarali borbu protiv države koja je, prema njihovom mišljenju, bila rezultat „integralnog jugoslovenstva" i „kruna krvave vladavine velikosrpskog fašizma", dok je u trećoj fazi partija prepoznata kao polulegalna tvorevina, a Jugoslavija kao značajan antifašistički bedem.
Krajnja faza poklapa se sa prestankom frakcijskih borbi i pojavom Josipa Broza koji je izvršio reformu KPJ. On je, kako dr Dević ističe, iako nekada isticanih srbofobnih stavova, „uvek imao svest da govori za istoriju", te da je važno razdvojiti revolucionarnu mimikriju i političku partiju.
Predavanje dr Nemanje Devića na temu „KPJ pre Drugog svetskog rata i borba protiv ʻvelikosrpskog hegemonizmaʼ može se pogledati na Jutjub kanalu Kulturnog centra Novog Sada.