Kosmajski vremeplov do srednjovekovne Srbije

ŠETNjA stazama srednjovekovne Srbije po obroncima Kosmaja, obojenog jesenjim zlatom oporavlja dušu i telo od gradske gužve i sivila. Mnoge pešački putevi prolaze ovom pitomom šumadijskom planinom, a najlepša je “Despotova staza” koju su označili planinari iz mladenovačkog kluba “Greben”.

Oni su njom prošle nedelje proveli nekoliko stotina gostiju, koji su želeli da upoznaju Kosmaj šetajući idiličnim šumskim i poljskim puteljcima. U srednjem veku oni su bili deonica prometnog puta koji je utemeljio kralj Dragutin da poveže Rudnik, preko Avale, sa Beogradom. Kraj druma on podiže i prve bogomolje, koje u velike manastire proširuje despot Stefan Lazarević. Narodno predanje zapamtilo je kao zlatno doba Kosmaja vreme kad je ovaj vladar, vitez i pesnik dolazio da lovi, uživa i da vodi državne poslove u ovdašnjim dvorovima.

PROČITAJTE JOŠ: Atomska banja: Najveći broj noćenja stranaca u Srbiji

O tome svedoči pismo Dubrovčanima koje je napisao u manastiru Pavlovcu u čijem je konaku imao povremenu rezidenciju. Turska razaranja su uništila konak, ali beli hram posvećen Svetom Nikoli ostao je visok i nestvaran u skrivenoj dolini. Zato šetnja Kosmajem može započeti baš od Pavlovca, čiji ljubazni monah Gavrilo rado priča istoriju ovog čudesnog mesta. Staza, odatle, vodi kroz prozračnu šumu do oboda sela Nemenikuće i ostataka velikog manastira Svetog Đorđa, u narodu nazvanog Kasteljan. Neobično ime potiče od reči kastel, koja označava zamak ili dvor. Arheolozi kažu da je ovde rezidenciju, kraj stare crkve, sagradio despot Stefan. Zatim je obnovio i proširio hram iz doba kralja Dragutina i poklonio dvor za manastirski konak.

Od Kasteljana šumska staza naviše, ka severu, vodi do Bele stene i skromne kosturnice srpskih junaka iz Velikog rata i penje se do turističke kule s koje puca pogled preko kolubarske doline. Na deset minuta šetnje od vidikovca stiže se do manastira Tresije, treće kosmajske svetinje i zadužbine despota Stefana.

Ostaci manastira Kasteljan