EKSPLOZIJA U TVRĐAVI KAO HIROŠIMA: Smederevo pamti 1941. godinu

PRE 78 godina, Smederevo je bilo gotovo zbrisano sa lica zemlje, a stravična eksplozija nemačke municije uskladištene u Tvrđavi je zauvek odnela gotovo polovinu tadašnjeg stanovništva. Pustoš je bila tolika da je vlast bila nadomak odluke da iseli preživele, te grad podigne na nekom drugom mestu, ali je Smederevo, ipak, preživelo!

A, kada je tog 5. juna 1941. eksplodiralo 400 vagona municije, na grad se sručilo 4.000 tona kamenja iz zidina Tvrđave, udarni talas se kretao 5.000 metara u sekundi, a detonacija je imala jačinu od oko deset miliona konjskih snaga - što je jačina atomskih bombi koje su četiri godine kasnije bačene na Hirošimu i Nagasaki.

Od 2.393 kuće, bez oštećenja je ostalo tek njih 25, a i danas se nagađa da li je poginulo 2.000 ili čak 4.500 ljudi. A u zajedničku grobnicu je sa 485 identifikovanih žrtava sahranjeno i još oko 250 bezimenih.

Pročitajte još - SVEDOČENjE O RAZARAJUĆOJ EKSPLOZIJI NEMAČKE MUNICIJE 1941. GODINE: Smederevo kao srpska Hirošima, grad sravnjen sa zemljom

Bezimeni su, po svemu sudeći, i krivci za ovu tragediju. Naime, najpre je bilo saopšteno da se municija samozapalila usled visoke temperature, ali je toga dana bilo izmereno samo 26 stepeni. Onda su Nemci optuženi za nemar, ali pojedini istoričari tvrde da je to, zapravo, bila diverzija komunista koji su želeli da oslabe ratnu mašineriju Trećeg rajha. Kako god bilo, nijedno mesto u Srbiji tokom Drugog svetskog rata nije doživelo toliko razaranje u jednom danu, pa se u Smederevu uspomena na žrtve čuva u okviru "Dana nezaborava", tokom kojeg se služi parastos ispred spomen-kosturnice, te polažu venci na spomenik nazvan "5. jun".

ŽRTVE IZ VOZA

NA železničkoj stanici je od oko 1.200 putnika voza br. 4714 preživelo samo njih 20. A, među poginulima je bilo i 17 glumaca Srpskog narodnog pozorišta iz Novog Sada, te 41 učenik Gimnazije iz Smedereva, koji su kobnog dana preuzimali diplome...