Orovica i danas čuva prangiju

AZBUKOVČANI čuvaju prangiju, pravu pravcatu, za koju se smatra da su je doneli srpski junaci pre Prvog srpskog ustanka i ostavili kod crkve u Donjoj Orovici, gde se i danas nalazi i pažljivo čuva.

Ustanici su je koristili tokom ustanka, potom je onesposobljena i tu ostavljena do današnjih dana. Istoričar Milan Mladenović kaže da je "postojalo više vrsta (po težini) prangija, zavisno od namene za koju su korišćene".

- Za nju je vezan i jedan zanimljiv običaj. Momak koji je hteo da se oženi morao je podići prangiju iznad glave i tako dokazati da je spreman za ženidbu. Na osnovu istorijskih izvora, prangija je, u ovom hramu, 1840. godine prvi put upotrebljena za Vidovdan pri dolasku episkopa šabačko-valjevskog Maksima Savića i osvećenja novosagrađene crkve u Orovici - kaže istoričar Mladenović.

Prangija je jedna vrsta topa za pucanje prilikom crkvenih svetkovina i označavala je početak jutrenja, početak ili završetak molitve. Služila je za počasne paljbe pri većim crkvenim praznicima, označavala dolazak značajnih ličnosti u posetu crkvi, korišćena kod nekih seoskih svečanosti i veselja, ali i u nekim venrednim situacijama. Tokom većih ratnih mobilizacija uz zvonjenja zvona, pucalo se iz prangija iz crkvenih porti ili uzvišenja iznad zaseoka, tako da je pucanj mogao svako čuti, a potom obavestiti meštane o nekom značajnijem događaju.

PROČITAJTE JOŠ - Vekovni čuvari svoje vere

- Prangija je napravljena od sivog tuča - gusa i šuplja je iznutra - objašnjava prota Mirko Vilotić. - Sa strane ima rukohvate i otvor kroz koji se provlačio fitilj. Šupljina se napuni barutom, dobro se sabije, zadihtuje nekim mekim materijalom, a onda se nabije drveni čep na vrh te šupljine. Sa strane se potpali fitilj i kada dođe do baruta nastupa snažna eksplozija čija se detonacija čula mnogo dalje nego zvonjenje crkvenih zvona. Prangiju su opsluživali veoma vični ljudi i pretežno bivši vojni obveznici artiljerci.

Prangije su, po rečima sveštenika Nenada Tešmanovića, starešine orovičke crkve, bile različite težine i namene, uglavnom su bile teške preko 100 kilograma i stajale su u crkvenim portama i služile za crkvene potrebe. Mnogo manje (one do desetak kilograma) bile su kod jačih domaćina po selima i služile su za obeležavanje obreda većih crkvenih praznika (Božića, Bogojavljenja, Uskrsa, slave, svadbe, rođenja ili krštenja deteta).

RUČNA IZRADA

- POSTOJALE su male porodične prangije ručne izrade i služile su za objavu dolaska kuma na veselje,položajnika na Božić, dolazak gostiju na dan krsne slave i druge bitnije događaje vezane za jedno porodično domaćinstvo - priča prota Nenad.