Teslin projekat nikao u Sićevu

NAVRŠILO se čak 110 godina od izgradnje hidrocentrale "Sveta Petka" na reci Nišavi, a branu u Sićevačkoj klisuri - "ukleštenu" između masiva Suve planine i Svrljiških planina, kraj naselja Ostrovica, gradili su sami meštani. Rađeno je po projektnoj dokumentaciji znamenitog Nikole Tesle koji je, u znak zahvalnosti, postao počasni građanin ondašnje opštine u Sićevu, a ta centrala je duže od veka radila danonoćno i gotovo bez ikakvih većih kvarova. Od puštanja u rad - 21. septembra 1908. - do danas je jednom zamenjeno takozvano radno kolo, a za elektroinstalaterske radove i opremu je bila zadužena bečka kompanija "Simens Verke"...

Pročitajte još: ''TESLA DANI'': Putovanje kroz vreme sa genijem

Ovo je, inače, jedna od dve centrale u Sićevačkoj klisuri, pa su hroničari zapisali da je Niš struju dobio deceniju i po posle Beograda, kao i to da je ovdašnje postrojenje niklo samo 12 godina posle izgradnje čuvene Tesline centrale na Nijagarinim vodopadima u SAD. U svoja dva agregata instalisane snage 790 kilovata je mogla da proizvode struju za više od 3.000 sijalica u dvadesetak kilometara udaljenom Nišu i bila je najveća u Srbiji.

Najzaslužniji za kontakt sa Teslom i izgradnju centrale koja je danas u sistemu "Elektroprivrede Srbije" je bio Todor Milovanović, branu je projektovao profesor beogradskog Tehničkog fakulteta Aćim Stevović, a lokalno stanovništvo je na početku gradnje i te kako strahovalo za svoje vodenice, pa je za "meljavu" projektovan paralelni kanal koji je opsluživao lokalne mlinare...

ISTORIJA

PRE ove centrale, u Srbiji su izgrađene još samo one na Vučjanki kod Vučja i na Đetinji kod Užica. Nekoliko decenija kasnije je podignuto i postrojenje na reci Visočici kod Pirota, u kanjonu Temštice. U rad je puštena 1939, a investitor je bio čuveni Dimitrije Mladenović - Mita Gaga, za potrebe svoje tek otvorene gumare, odnosno fabrike opanaka u kojoj je bio suvlasnik sa čuvenom familijom Cekić iz Pirota.