Dame ojačale temelje Srbije

ZNAMENITE žene grada na Begeju, u srpskom delu Banata, koji je u 19. i 20. veku, usled burne istorije, triput menjao ime - od Velikog Bečkereka, preko Petrovgrada, do Zrenjanina - svojim biografijama, velikim i malim uspesima, tragedijama i neprolaznošću, svedoče upravo o tim turbulentnim vremenima, a 58 njihovih odabranih portreta našlo se u knjizi sugrađanke Stojanke Lekić.

Istaknuta aktivistkinja za osnaživanje žena iz različitih društvenih grupa i poslanica u Pokrajinskom parlamentu, dobitnik je ovogodišnjeg priznanja Vlade APV u oblasti ravnopravnosti polova. Nakon prošlogodišnje autentične izložbe o znamenitim ženama, njihove sažete biografije sakupila je u jedinstvenu knjigu. Javnosti je predstavila izuzetno svedočanstvo o ulozi Banaćanki u razvoju Vojvodine i Srbije.

Pročitajte još - Veliki rat i u oku žena

- Prvenstveno sam želela da iskažem poštovanje prema plemenitim ženama, koje su hrabrošću, intelektualnom snagom i istrajnošću uspele da pomeraju granice i postanu inspiracija. Kroz njihove portrete i biografije imamo priliku da se podsetimo da treba da poštujemo i cenimo sebe i druge, ali i sam život - kaže Stojanka Lekić.

Zahvaljujući monografiji, saznajemo u čemu su znamenite žene grada na Begeju prednjačile i kako su uticale na istoriju. Na primer, Karolina Vilčgo još 1851. osnovala je prvi Ženski vaspitni zavod. Eleonora Veči 1871. Veliku žensku zadrugu, a Emilija Munčić 1884. Dobrotvornu zadrugu "Srpkinja". Karolina Satmari testamentom je 1860. zaveštala novac za podizanje ženskog vaspitnog zavoda, u kome od tog vremena uče đaci iz banatske prestonice, danas mališani Osnovne škole "Vuk Karadžić".

Centar Petrovgrada s početka 20. veka

Karolina Mesinger bila je jedna od prvih nastavnica gimnastike u Vojvodini, koja je 1903. osnovala Ženski vaspitni zavod sa svojim imenom, pod čijom krovom i danas rade pedagozi. Danica Đorđević Kos jedna je od prvih mačevalki na Balkanu, a legendarna Margit Kristijan 1936. sedmi put zaredom osvojila je prvenstvo države Kraljevine Jugoslavije u ovom sportu i bila učesnik Olimpijade u Berlinu.

Karolina Mesinger

Publikacija nudi bezbroj svedočanstava o humanitarnom i dobrotvornom radu znamenitih žiteljki grada na Begeju i članova njihovih porodica. Tako je Paulina Štagelšmit donirala sredstva za izgradnju katoličke crkve, Sidnija Mangold za sinagogu, Emilija Čokljan Pira za kapelu na Tomaševačkom groblju, a Jelena Aršinov zaveštala je legate Hramu Svetog Save u Beogradu, crkvenim opštinama u Zrenjaninu i Zagrebu, Kraljevskoj akademiji nauka, Matici srpskoj. Zahvaljujući Ani Klajić i njenom daru od 20.000 forinti, 1878. sagrađena je banja "Rusanda" u Melencima.

Ana Klajić

- Danas se po našim znamenitim sugrađankama zovu naselja, ulice, spomenici, društvene ustanove. Istorija grada bez njih ne bi postojala. A, borba protiv zaborava kroz njihovu vidljivost dobija još jednu, možda i najvažniju dimenziju - otkriva njihov značaj i snagu, mesto i ulogu žene u društvu - ističe autorka monografije.

Emilija Munčić

PRVA ŽENA LEKAR

DR Regina Fišer Kon bila je prva žena lekar u opštoj bolnici u V. Bečkereku, a Jelena Halmoš Sege prva vlasnica apoteke na teritoriji današnje Vojvodine i četvrta žena u celoj Ugarskoj koja je završila studije farmacije.

Sonja Marinković

ZBOG IDEJA STRADALE U LOGORIMA

RAD Stojanke Lekić sadrži i biografije žena koje su zbog nacionalnih ideja bile internirane i stradale u logorima tokom Prvog svetskog rata, poput Olge Gavrile i Albine Obremski. Ali i onih potonjih, koje su kao pripadnice KPJ, hapšene, mučene, streljane ili obešene od nacista u Drugom svetskom ratu, kao što su Marija Veselinov, Ruža Šulman, Olga Ubović, a Sonja Marinković proglašena je za narodnog heroja.