Meša između “Derviša” i zaborava

ISTORIČAR Ognjen Karanović održao je večeras u Kulturnom centru Novog Sada zapaženu tribinu „Meša Selimović - između derviša i zaborava"

Karanović je najpre podsetio da od 1988. „Večernje novosti" dodeljuju prestižnu književnu nagradu „Meša Selimović" koja je, između ostalih, dodeljena Miloradu Paviću, Dobrici Ćosiću, Svetlani Velmar Janković, Radovanu Belom Markoviću, Rajku Petrovu Nogu, Miri Vuksanoviću, Draganu Velikiću, Ivanu Negrišorcu...

Potom je autor tribine postavio pitanje zbog čega, pri pomenu imena velikana pera srpske i jugoslovenske književnosti 20. stoleća, poput Ive Andrića, Jovana Dučića, Miloša Crnjanskog, Dobrice Ćosića i drugih, uvek pomislimo i na ime Mehmeda Meše Selimovića (1910-1982), ali često „zaboravimo" da ga izgovorimo.

Ponudio je odmah i odgovor na svoju tezu: kao što je „taj neki tihi otpor postojao prema Branku Ćopiću, on postoji i prema Meši". Razlozi za taj otpor, smatra Karanović, nisu književne prirode, ne pripadaju domenu kulture u užem smislu, već su - političkog karaktera. Meša Selimović rođen u bosanskoj porodici starih zanatlija i trgovaca u Tuzli. Porodica je imala korene u Hercegovini, konkretno u Bileći. Kasnije, istražujući svoje poreklo, sam Meša ustanovio je da je njegova porodica potekla od bratstva Vujovića koje je pripadalo plemenu Drobnjaka.

Pročitajte još - Bajcu i Demiću uručena nagrada "Meša Selimović"

Priča o porodičnom nasleđu pratila ga je od njegovih književnih prvenaca. Njegova porodica sebe je smatrala Srbima, i on sam je uvek isticao svoje pravo da se izjašnjava kao pripadnik srpskog nacionalnog identiteta, ali i kao pripadnik muhamedanske veroispovesti.

Selimović je studije završio u Beogradu 1934. godine, a od 1935. do 1941. radio je kao profesor Građanske škole, a zatim i u Realnoj gimnaziji u Tuzli. Prve dve godine rata živeo je u Tuzli, gde je bio uhapšen zbog saradnje sa Narodno-oslobodilačkim pokretom, a u maju 1943. godine prešao je na oslobođenu teritoriju. Tada je postao član KPJ i politički komesar Tuzlanskog partizanskog odreda. Godine 1944. prešao je u Beograd, gde je obavljao značajne političke i kulturne funkcije. Od 1947. godine živeo je i radio u Sarajevu.

Te godine, sarajevska „Svjetlost" objavila je njegov prvi roman „Uvrijeđeni čovjek" i time počinje njegova književna karijera. Kada je 1966. godine objavio „Derviš i smrt", psihološko-filozofski roman,među prvima ga je pozitivno ocenio Dobrica Ćosić.

Četiri godine kasnije (1970) objavio je roman „Tvrđava" koji krasi interesantna ljubavna priča između muslimana Ahmeta i Tijane koja je hrišćanka. Kroz to delo, Selimović je „provukao" sopstvenu emotivnu priču. Za oba romana pobrao je sve najveće književne nagrade u tadašnjoj Jugoslaviji, postao je poznat i priznat književnik čija su dela prevođena i na svetske jezike.

- Ali upravo tada nastaju nove nevolje. Meša je od početka tvrdio da je srpski pisac, ali mu je to snažno osporeno u Sarajevu, zbog čega se on sa porodicom 1971. godine seli u Beograd. Da bi okončao bilo kakve rasprave o svom nacionalnom identitetu, 1976. godine, Selimović ostavlja testament Srpskoj akademiji nauka i umetnosti - rekao je Karanović.

TESTAMENT

U SVOM testamentu Meša Selimović je naveo da potiče iz muslimanske porodice iz Bosne, a da je po nacionalnoj pripadnosti Srbin. Naglasio je i da pripada srpskoj literaturi, te da jednako poštuje svoje poreklo i svoje opredeljenje. Posle smrti 1982. godine, Meša Selimović je po sopstvenoj želji sahranjen u Beogradu.