Nacionalizam buja u Mađarskoj

SLUČAJNO ili ne, tek poslednjih godina često se dešava da kada političari zadovoljno zaključe da u Vojvodini opada broj incidenata na nacionalnoj osnovi, incidenti buknu. I gotovo po pravilu, sa njima se u vezu dovodi Omladinski pokret 64 županije. Posle Temerina, opet Temerin. Zatišje je trajalo godinu dana, koliko je proteklo od incidenta prošlog septembra, kada su mađarski đaci u ovom bačkom mestu surovo pretukli nekoliko učenika srpske nacionalnosti.

Pre nekoliko dana 15 mađarskih mladića pretuklo je dvojicu meštana jer su govorili srpski. U oba slučaja govori se o uticaju Pokreta 64 županije na međunacionalne odnose u Vojvodini. Organizacija koja je zbog ekstremizma zabranjena u Srbiji, ali je uredno registrovana u Mađarskoj i još nekim zemljama Evropske unije, u svom programu zalaže se za ukidanje Trijanonskog sporazuma iz 1920. kojim su definisane današnje mađarske granice. Oni žele da objedine sve 64 županije nekadašnje velike Mađarske.

Poseban akcenat stavljen je na Vojvodinu, koja je u njihovom rečniku "Južna Mađarska." Pokret se, istina, ogradio od nedavnog incidenta u Temerinu u kojem je grupa od 15 mađarskih mladića uz fašističke pozdrave pretukla dvojicu mladića što su govorili srpski. Sledbenici Lasla Torockaija kojem je u više navrata prethodnih godina zabranjen ulazak u Srbiju, tvrde da izazivači ekscesa nisu njihovi članovi. I ako nemaju članske karte "64 županije", dosadašnja istraga pokazuje da su neki od petnaestorice osumnjičenih u mnogim stvarima slede "filozofiju" pokreta.

Tokom batinanja, jedan od nasilnika uzvikivao je "Ovo je Mađarska!" U stanu jednog osumnjičenog pronađeni su oružje i municija i plakat zabranjenog skupa u "EMI tabor" koji je letos trebalo da se održi u Kanjiži. Pokret 64 županije ima nekoliko ispostava u Vojvodini, u mestima sa većinskim mađarskim življem - u Bečeju, Novom Bečeju, Čoki, Bačkom Petrovom Selu, Subotici, Kanjiži, Zrenjaninu, Bačkom Petrovom Selu, Adi, Senti...

Balint Pastor, visoki funkcioner Saveza vojvođanskih Mađara i narodni poslanik kaže da njegova stranka osuđuje aktivnosti Pokreta 64 županije.

- Osuđujemo i sve incidente na nacionalnoj osnovi bez obzira na to da li su sa mađarski, srpskim ili nekim drugim nacionalnim predznakom - kaže Pastor, ali uporedo ističe i da policija poslednjih godina sve ozbiljnije prilazi rešavanju takvih incidenata. On, međutim, zamera medijima u Srbiji da "na velika zvona" objavljuju informacije o incidentima u kojima su žrtve Srbi, a mnogo su "tiši" kada Srbi napadnu Mađare.

Akademik Vasilije Krestić kaže za "Novosti" da velikomađarska ideja, zapravo, postoji čitavo vreme.Probudila se u 19. veku, u vreme revolucije sa Lajošem Košutom, kada narodnostima nije bilo dozvoljeno da se identifikuju kao nacije nego su svi morali biti Mađari.

- Želja je ujediniti naciju od Karpata do Jadrana. Zbog toga je i došlo do rata između Srbije i Mađarske - kaže nam Krestić.

- Taj pokret je ništa drugo nego oživljavanje ideje "velike Mađarske". Imaju isključivo šovinističke težnje, koriste se problemima u našoj zemlji ne bi li se domogli teritorije. Pokušavaju da se oglase i u Rumuniji, i davanje dvojnih državljanstava samo je deo priče. Kada se za Vojvodinu kaže "Delvidek", što znači - južni kraj (Mađarske) to jasno govori o teritorijalnim aspiracijama - navodi Krestić.

Kada je pre dve godine mađarski parlament 4. jun, datum potpisivanja Trijanonskog ugovora, proglasio Danom nacionalnog jedinstva Mađara naglašavajući da su deo jedinstvene mađarske nacije i svi Mađari koji su Trijanonskim ugovorom dospeli pod jurisdikciju drugih država, lidere Češke i Slovačke potez Budimšpešte nije ostavio ravnodušnim. U novom mađarskom prazniku češki državni vrh vidi pokušaj poništavanja Trijanonskog sporazuma.

Neki Mađari i dalje južnu Slovačku nazivaju "Gornjom Mađarskom", pa onda ne čude strah Bratislave za sopstveni jug posle samoproglašenja Kosova za državu i njena odluka da ne prizna njegovu samostalnost. Rumunija koja takođe ne priznaje Kosovo, pretnju od kopiranja kosovskog modela takođe vidi kod Mađara - u Transilvaniji.

Radio Dojče vele nedavno je ocenio da je u Mađarskoj poslednjih godina na delu "renesansa nacionalizma". "U početku su pokretačka snaga bili desni ekstremisti, ali u međuvremenu je i desno-konzervativna vladajuća stranka Viktora Orbana Fides prihvatila tu politiku". "Glas Rusije" otakođe ocenjuje da premijer Orban pretenduje na ulogu savremenog ujedinitelja mađarskih zemalja: od Jadrana do Bukovine i od Beča do Transilvanije.

Pažnja se u prvom redu usmerava na susedne zemlje u kojima živi značajnija mađarska manjina - na Slovačku, Rumuniju i Srbiju, primećuje nemački radio. Omiljena tema je jedinstvo svih Mađara - u kulturnom i jezičkom smislu, pa i u teritorijalnom.


GRAFITI NA SRPSKOJ CRKVI U SENT ANDREJI

NA zidu Srpske pravoslavne crkve u Sent Andreji kod Budimpešte i na spomen-ploči Jakovu Ignjatoviću osvanuli su grafiti - javila je mađarska novinska agencija MTI.

* U SRBIJI živi oko 293.000 Mađara, od toga oko 290.000 u Vojvodini

* U SLOVAČKOJ ima oko 458.000 Mađara, uglavnom u južnom delu i čine 8,5 odsto stanovništva

* U RUMUNIJI živi oko 1,2 miliona Mađara, najviše u Transilvaniji i čine 6,5 odsto stanovništva