Novi specijalistički centri umesto zatvorenih bolnica

U GRADOVIMA gde postoji sekundarni i tercijalni nivo zdravstvene zaštite, na svakih od 40.000 do 100.000 stanovnika, trebalo bi da se otvori jedan centar za mentalno zdravlje. To je uslov da bi se smanjili i broj kreveta, i trajanje lečenja u "zatvorenim" psihijatrijskim ustanovama i uveo novi koncept psihijatrije, po ugledu na one u razvijenijim zemljama, gde bi se ljudi lečili u svom okruženju. To psihijatri smatraju izuzetno važnim za resocijalizaciju ovih pacijenata. Takvi centri bi razvijali i prevenciju, otkrivanje i lečenje psihijatrijskih poremećaja, koji su u Srbiji među šest najčešćih poremećaja zdravlja.

Sve to je zacrtano u novom Nacionalnom programu za zaštitu mentalnog zdravlja u našoj zemlji, za period do 2026. godine. Program je nedavno usvojila Vlada Srbije.

Suštinu promena u ovoj oblasti medicine profesor dr Slavica Đukić Dejanović, psihijatar i ministar za populacionu politiku i demografiju, vidi u dograđivanju postojećeg modela psihijatrije koji će podići nivo mentalne zaštite.

- Sada u četiri psihijatrijske bolnice: Toponici, Vršcu, Padinskoj skeli i Kovinu, neki psihijatrijski pacijenti ostaju godinama, što je sa aspekta ljudskih prava nedopustivo - kaže dr Đukić Dejanović za "Novosti". - Razlog je što o njima van bolnice nema ko da brine. Porodice se često zbog premora odriču te brige, a u "spoljnom svetu" nemamo instituciju kojoj bi se ovi pacijenti u svojoj sredini obratili za medicinsku pomoć i socijalnu podršku. A medicinsko-socijalna zaštita i rehabilitacija moraju da budu suština odnosa prema ovim pacijentima.

Prof. dr Slavica Đukić Dejanović

Doktor Ivana Stašević Karličić, direktor Klinike za psihijatrijske bolesti "Dr Laza Lazarević" kaže da je Nacionalnim programom predviđena sveobuhvatna reforma psihijatrijskih službi, u skladu sa konceptom zaštite mentalnog zdravlja u zajednici, na principima deinstitucionalizacije i socijalne inkluzije osoba sa mentalnim poremećajima kroz individualni tretman i aktivno uključivanje u zajednicu.

- U praktičnom smislu, Program predviđa stvaranje službi u zajednici odnosno centara za mentalno zdravlje, osnaživanje postojećih psihijatrijskih službi pri opštim bolnicama, postepenu deinstitucionalizaciju, odnosno smanjivanje broja postelja u velikim bolnicama - kaže dr Stašević Karličić. - Ti centri će se osnivati u okviru teritorijalno nadležnih, postojećih psihijatrijskih ustanova i psihijatrijskih službi pri opštim bolnicama.

Dr Ivana Stašević Karličić

Doktor Stašević Karličić kaže da se u Srbiji u lečenju osoba sa mentalnim poremećajima primenjuju terapijski protokoli koji su u skladu sa svetskim standardima i vodičima dobre kliničke prakse. Oblast prisilne hospitalizacije, recimo, regulisana je zakonom, i veruje se da će ovaj oblik institucionalne zaštite opstati, kao i u drugim evropskim zemljama.

Prema podacima Instituta za javno zdravlje "Dr Milan Jovanović Batut", Srbija ima sedam psihijatara i 3,46 neuropsihijatara na 100.000 stanovnika. To je vrlo blizu svetskim standardima, ali prof. Đukić Dejanović ukazuje da je ovaj kadar neravnomerno raspoređen i da to mora da se promeni.

Pročitajte još: Lečićemo depresiju skalpelom!

- U zdravstvu Srbije imamo više od 850 psihijatara i neuropsihijatara - kaže prof. Ćukić Dejanović. - Ali, Kragujevac ima 24, a Niš - 158 ovih stručnjaka. Zato mora da se napravi bolja organizacija sa ciljem da u celoj Srbiji imamo istu dostupnost i isti kvalitet mentalne zaštite.