PRIČE IZ VOJVODINE: Talijina deca s Tise

ŽITELjI Vranjeva, nekada druge po značaju varoši u Velikokikindskom dištriktu, kao i Novog Bečeja, koji je zlatno doba imao u vreme kada je bio najznačajniji centar trgovine žitaricama u ovom delu Evrope, sa ponosom se sećaju svojih znamenitih ličnosti.

Oni su ime Vranjeva i Novog Bečeja slavom pronosili, a pored kompozitora Josifa Marinkovića, velikana romantičarske epohe, nekako je najviše slavnih imena iz Talijinog okrilja, sveta pozorišta. To je bio povod da ovdašnji neumorni hroničar i publicista Stevan Davidović, sugrađnima priredi prvorazredan kulturni događaj u galeriji “Selo” - izložbu na 35 panoa pod nazivom “Kolevka srpskog profesionalnog glumišta”.

- Nemerljiva je uloga velikog vizionara i zaljubljenika u “daske koje život znače” Jovana Kneževića Cace (1818-1864), tvorca prvog putujućeg profesionalnog pozorišta kod Srba u Austrougarskoj carevini 1860. Njegovo ime nosi Festival komedije, koji se već deceniju uspešno organizuje u novobečejskom Domu kulture. Velika je zasluga Jovana Kneževića za srpsko pozorište, jer će upravo njegovi “prebegli” glumci činiti nezamenljivo jezgro novosadskog Srpskog narodnog pozorišta osnovanog 16. jula 1861. Baš glumci stasali u Kneževićevoj družini, godinama će biti ponos novosadske scene - opisuje za “Novosti” Stevan Davidović.

Pročitajte još - PRIČE IZ VOJVODINE: Slama kaže ono što reči ne mogu

Kaže da Vranjevo, koje je sredinom 20. veka izbrisano sa zemljopisne karte nakon spajanja sa Novim Bečejom, zauzima posebno mesto kada je o istoriji pozorišta reč. Ostaće zauvek upisnao u analima srpskog teatra porodica popa Luke Popovića, iz koje će se pet kćeri i dva sina opredeliti da im gluma bude životni poziv.

Plakat za predstavu

Ova familija bila je matica iz koje će se razviti glumačka dinastija od 22 imena, zlatnim slovima upisana u istoriju srpskog teatra. Četiri sestre Popović iz Vranjeva (Katarina, Draginja, Ljubica i Sofija) činile su okosnicu ženskog glumačkog ansmbla SNP 1861, a u 27. godini života kasnije im se pridružila peta sestra Jelisaveta.

Brat Laza bio je čuveni glumac, reditelj i upravnik pozorišta u Beogradu, Zagrebu i Novom Sadu. Karijeru je započeo nastupajući kao Đurađ Branković, a istim komadom završio je karijeru i život, posle nezgodnog pada i teške povrede na sceni.

Joca Savić, rad Rinikera

- U Novom Bečeju se 1847. rodio Joca Savić - glumac, reditelj, teatrolog, koji je blistavu glumačku karijeru počeo u Vajmaru. Bio je direktor Opere u Beču, reditelj i direktor Dvorskog pozorišta u Minhenu, tvorac Šekspirove pozornice u ovom nemačkom gradu, što će mu doneti svetsku slavu - iznosi Davidović.

Teodora Boberić Arsenović, ulje Uroša Predića

Plejadu slavnih iz Vranjeva svakako predvodi Teodora Boberić, kasnije udata Arsenović (1886-1960), čiji je talent zapazio proslavljeni komediograf Branislav Nušić, prilikom boravka u Novom Bečeju. Smatra se jednom od najuspešnijih glumica od postanka Narodnog pozorišta u Beogradu, a njen značaj za istoriju srpskog pozorišta je višestruk.

Laza Popović kao Miloš Obilić Srbije i Milorad Majin Krka kao Dundo Maroje /Foto Muzej pozorišne umetnosti

Osim uspeha u dramskom repertoaru, ostvarila se i kao interpretatorka nosećih uloga u populrnim komadima sa pevanjem(Koštana, Tašana, Čučuk Stana), ali je i pionir srpske opere. Bila je istinska operska diva, prva Karmen, što je bilo dovoljno da je na slikarskom platnu ovekoveči veliki Uroš Predić. Doprinos je dala i ulogom Jelene u “Karađorđu”, prvom srpskom igranom filmu iz 1911.

Teodora Boberić u operi “Madam Baterflaj”

- Iz Vranjeva je Aleksandar Nešić Tucaković, čuveni bas beogradske Opere, koji se proslavio ulogom Don Bartola u Rosinijevoj operi “Seviljski berbein”. A ne manje značajno je ime Vojislava Turinskog, slavnog glumca i reditelja Narodnog pozorišta u Beogradu i Sarajevu. Pored nezaboravnih uloga i operskih rola, ostao je upamćen kao reditelj Pučinijeve opere “Madam Baterflaj”, koja je prva izvedena na sceni novoformirane beogradske Opere. U ovoj operi role su pevali Vojislav Turinski i Teodora Boberić Arsenović, i sa Tucakovićem činili prvi sastav od pet operskih pevača u Beogradu - iznosi Davidović.

Pozorišna družina početkom 20. veka Foto Sajt NBO

Pročitajte još - VOJVOĐANSKE PRIČE: Namiguša u kamenu

Eru 20. veka, što je ilustrativno i atraktivno prikazano na izložbi, obeležio je Milorad Majin Krka. Mada je bio opsednut slikarstvom, ceo život posvetio je pozorištu, a slavu stekao na filmu. Njegovo prvo filmsko ostvarenje (uloga On Jo) u filmu “Četiri kilometra na sat” doneće mu “Zlatnu arenu” u Puli za sporednu mušku ulogu 1958, čime je njegovo ime upamćeno za sva vremena.

Amaterska družina iz N. Bečeja, početak 20. veka Foto Poz. muzej Voj.

DUBRAVKA NEŠOVIĆ KAO KOŠTANA

U GRADIĆU na Tisi, podseća Davidović, rođena je i Dubravka Nešović (86) (na slici desno), interpretatorka starogradskih pesama i romansi, prva koja je magistrila muziku u nekadašnjoj Jugoslaviji. Malo je poznato da je kao ćerka glumačkog para Milorada Majina i Nataše Nešović, u mladosti glumila u Niškom pozorištu i sa nepunih 16 godina igrala Koštanu. Mada su joj predviđali blistavu glumačku i opersku karijeru, odlučila se za starogradsku muziku i ušla u legendu.

Novi Bečej s kraja 19. veka (Opština N. B.) Foto Sajt NBO