Srpsku baštinu Zenge spalile na lomači

IZREŠETANI arhanđeli, čije su oči izbijene mecima, na mozaiku iznad ulaza Saborne crkve u Pakracu živopis je koji nikada ne bi trebalo popravljati. Tako unakažen on je simbol "prosvećenog" 20. veka u kome su Srbi sa područja današnje Hrvatske masovno ubijani, proterivani i prekrštavani.

To su pomislili mnogi hodočasnici koji su ovih dana posetili Jasenovac i Pakrac povodom obeležavanja 75 godina od početka totalnog genocida nad Srbima u Nezavisnoj Državi Hrvatskoj.

- Srpskog stanovništva je ovde sve manje. Idemo samo na sahrane, krštenja nema. Sve je više onih koji menjaju veru, a time i naciju - govorio je sveštenik Luka Bosanac hodočasnicima koji su posetili nekada veliki, a danas zapusteli manastir Pakru.

Bez monaštva su i obližnji manastiri Orahovica i Sveta Ana, koji su s Pakrom bili centri očuvanja srpskog identiteta u Slavoniji i otpora habzburškom programu unijaćenja. Među današnjim pustim zidinama nalazili su se centri očuvanja nacionalne istorije i baštine.

Snajperskim mecima oštećen mozaik posvećen Ocu, Sinu i Svetom duhu

Sva tri manastira napadana su tokom Prvog svetskog rata, spaljeni su i opljačkani u Drugom, na jedvite jade su povremeno radili u drugoj Jugoslaviji, ali su devastirani i zapusteli u ratu devedesetih. Ako je jasenovačko stratište "najveći srpski grad pod zemljom" i simbol stradanja ljudi, Vladičanski dvor u Pakracu je strašno znamenje zatiranja duhovne baštine srpskog naroda.

Unutrašnjost Vladičanskog dvora u Pakracu

- Pola veka posle ustaške pljačke i paljevine Vladičanskog dvora dvogledom sam u ranu jesen 1991. posmatrao kako Tuđmanove "zenge" srpsko blago čuvano u Pakracu bacaju na lomače oko kojih skaču kao divljaci. Kao i 1941. spalili su i dvor i Sabornu crkvu Svete Trojice. Taj gubitak je nenadoknadiv, jer su u Pakracu čuvani najvredniji ostaci srpske baštine u Hrvatskoj - svedoči istoričar umetnosti Nikola Kusovac.

Sveštenik Luka Bosanac sa vernicima

Danas je jedan mali deo pakračkog Vladičanskog dvora obnovljen, a i hram je delimično restaurisan. Ipak, strašne rane od metaka, eksploziva su neuporedivo lakše od onih nevidljivih, razvejanih u pepelu spaljene baštine.

Manastir Pakra