Pola veka Istorijskog muzeja

OD pečata kneza Strojimira iz 9. veka do odeće haških optuženika, više od 12 vekova srpske istorije "spakovano" je u depoima Istorijskog muzeja Srbije. "Plemeniti beskućnik", višedecenijski podstanar na sedmom spratu zgrade Vlade u Nemanjinoj, u šestu deceniju postojanja ulazi u novom prostoru i sa nadom da će konačno dobiti stalnu postavku.

Pola veka postojanja prekratko je za nacionalni muzej naroda poznatog po tome što proizvodi "višak" istorije po stanovniku. Njegova sudbina najbolje govori o odnosu prema srpskoj naciji i srpskom nasleđu, uveren je Nebojša Damnjanović, savetnik u Istorijskom muzeju Srbije.

- Muzej je osnovan 1963. godine, u vreme kada su konačno popustile stege revolucionarne pravde - priča Damnjanović. - Nepravedno je reći da se u to vreme nije brinulo o kulturi i tradiciji, ali problem odnosa prema srpskom nasleđu jeste postojao. Zato je i početak našeg muzeja bio skroman, tek nekoliko kancelarija na Terazijama. Krajem šezdesetih godina preselili smo se u Nemanjinu, na sedmi sprat zgrade Vlade. Stalnu postavku imali smo u Konaku kneza Miloša, ali i on je duže od dve decenije bio pod rekonstrukcijom. Nije to bio tretman dostojan nacionalnog muzeja.

Najveći deo zbirke potiče iz perioda srpske nacionalne revolucije od 1804. do 1835. godine. Čuva se i Karađorđeva marama koju je Vožd poslao kumu i krvniku vojvodi Vujici kada je 1817. godine odlučio da se vrati u Srbiju. Čudnim putevima, marama je došlo do kneza Pavla, koji ju je poklonio Narodnom muzeju. Tu je i Karađorđevo oružje, doboš sa Ljubića, prvi portret kneza Miloša, krvava košulja i pištolj kojim je ubijen knez Mihailo. Bogata je kolekcija ustaničkih zastava, a među njima je i barjak sa starim srpskim grbom sa glavom divljeg vepra na jednoj, a ruskim grbom na drugoj strani.

- Najstariji i jedan od najvrednijih predmeta koje imamo je pečatni prsten kneza Strojimira, vladara iz prve dinastije Vlastimirovića i vremena stvaranja srpske države - kaže Damnjanović. - Muzej, međutim nije samo ono što imamo, već i ono što nemamo. A nemamo, i to zvuči gotovo neverovatno, nijednu uniformu običnog vojnika iz Prvog svetskog rata. Ali, nije ni to tako čudno. Ovaj seljački narod je posle rata satro te uniforme radeći u njima na njivi, kao što i danas ljudi rade u maskirnim uniformama. Isto tako, kada smo pravili izložbu službenih odeždi, jedva smo došli do uniforme jugoslovenskog milicionera.

U priči o muzejima često se zaboravi da će i naša sadašnjost biti nečija prošlost. Istorijski muzej to ne zaboravlja.

- U našoj kolekciji ima i savremenih predmeta, čuvamo odevne predmete i nekih haških optuženika - objašnjava Damnjanović. - Nije to ništa neobično. Naše kolege iz drugih zemalja sakupljaju čak i stvari iz kontejnera - stare patike, odbačene televizore. Sve će to jednog dana svedočiti o našem vremenu.