Srbi slave više od 80 krsnih slava, a Sveti Nikola bdi nad najviše porodica

KRSNA slava je zaštitni znak Srba. Vekovima svaka srpska porodica obeležava krsnu slavu, krsno ime i sveca koji je štiti tokom cele godine. U trenutku kada domaćin kuće okružen najbližima, krsteći se pali slavsku sveću, domom provejava i duh svih prethodnih generacija koje su isto to činile i istom se svecu molile na taj dan. Tradicija i vera spajaju prošlost i sadašnjost, ukućane povezuju čvrstim nitima uz krsnu slavu kao amanet i budućim generacijama.

U slavu Boga i predaka uznose se i darovi - žito, vino i slavski kolač. Srbi slave više od 80 krsnih slava, a Sveti Nikola je svetitelj koji bdi nad najviše pravoslavnih porodica u Srbiji, Crnoj Gori, Republici Srpskoj i svim drugim krajevima gde živi srpski narod. Domaćin kuće obavezno ide u crkvu, u nekim krajevima se slava dočekuje tako što se ide na večernju službu uoči sveca, kada sveštenik iznosi ikonu za naredni dan, a nakon toga se prvo u krugu porodice organizuje povečerje uz svečanu trpezu, a sutradan se svečano proslavlja svetac koji je zaštitnik kuće. Većina savremenih srpskih domaćina ide na jutarnju službu na dan slave, noseći u crkvu kolač i žito, a u manjim mestima sveštenik dolazi u kuću svečara da pre slavskog ručka zajedno sa domaćinom preseče kolač i izgovori molitvu pred ikonom sveca.

Krsno ime smatra se delom srpskog nacionalog identiteta i zaostavštinom predaka, a prenosi se po muškoj liniji, sa oca na sina. U slučaju porodice sa više sinova, da se porodica i gosti ne bi delili, crkva je savetovala da nakon smrti domaćina slavu uzme samo jedan sin (uglavnom najstariji), ako domaćin ima samo ćerke, onda slavu preuzima zet kćerke koja živi u kući sa roditeljima ili jedan od unuka, sestrić, sinovac. Zato se i danas, nakon mnogo vekova, na osnovu krsne slave može zaključiti koje porodice sa istim prezimenima potiču od istog pretka.

Pročitajte i:Svetog Nikolu čuva kovčeg od srpskog srebra i zlata

Iako je u pitanju verski i porodični praznik, krsna slava ima i saborni karakter. Kao u pashalnom slavlju kod Jevreja i kod Srba poseban značaj ima neočekivani i nezvani gost ili putnik namernik, a smatra se velikim grehom da se na dan kućnog sveca ne ugosti svako ko zakuca na vrata doma. Štaviše, iznenadni gost se smatra božjim blagoslovom, bez obzira na njegovo poreklo, čak i veroispovest.

Krsna slava, kao ikona najranije hrišćanske tradicije iz apostolskog doba, postoji samo kod Srba. Ovu hrišćansku tradiciju ne poznaje ni katolički i protestantski zapad, ali ni druge pravoslavne zemlje. Poseban čin tokom slave je podizanje čaše uz zdravicu, obredno sečenje kolača uz prelivanje vinom i okretanje vrhovima prstiju od strane svih članova porodice. Tom prilikom se izgovaraju molitve za zdravlje i napredak kuće i porodice.

DIZANjE SLAVE

U NEKIM krajevima se samo nosi žito u crkvu na osvećenje, a domaćin reže i lomi kolač kod kuće sa najbližima. Taj obred se u narodu naziva "dizanje slave". Svi prisutni se okupe oko stola na kome je slavski kolač, žito, sveća i vino u čaši, muškarci poskidaju kape, i ustanu. Domaćin se prekrsti, pomene Boga i svetitelja koga slavi, celiva slavsku sveću i upali je. Onda dolibaša, gost koji stoji u prednjem čelu, obično stariji i otmeniji gost, prekrsti se, okadi ikonu, kolač, žito, sveću i domaćina, predaje mu kadionicu, koji okadi sve prisutne koji se kako koga kadi klanjaju i pobožno krste.

REZANjE KOLAČA I OSVEĆENjE ŽITA

SLAVSKI kolač i žito se na dan slave donose u crkvu na osvećenje. Ukoliko sveštenik dolazi u kuću, onda on osvećuje žito i reže slavski kolač zajedno sa članovima porodice pred ikonom. Kada sveštenik iseče kolač i prelije vinom, svi ukućani na čelu sa domaćinom učestvuju u okretanju slavskog kolača uz pevanje crkvenih pesama i izgovaranje molitava. Potom sveštenik lomi kolač sa domaćinom. Ako se kolač okreće i lomi van stola, domaćica na pod prostire manji beli čaršav ili veću salvetu da bi pokupila svaku mrvu od kolača.