Crkvenjacima samo crkavica

Prodavci sveća, crkvenjaci, radnici i pomoćno osoblje hramova i administracije u eparhijama Srpske pravoslavne crkve plaćeni su i po nekoliko puta manje od sveštenika parohija u kojima rade. Najveći broj njih prijavljen je na minimalac, a mnogi svoje poslove obavljaju bez ikakvog ugovora. Ova kategorija crkvenih službenika smatra se najugorženijom u SPC, a svoja prava vrlo teško dokazuju i pred sudovima.

Nezavidan položaj crkvenjaka, posebno u siromašnijim eparhijama, samo je jedna od posledica neuređenih i kruto zakopčanih finansija u SPC. Rešavanje pravnog i materijalnog statusa crkvenog osoblja jedna je od tema kojom bi uskoro trebalo da se bave i najviši organi Crkve.

- Na osnovu ugovora o radu bio sam zaposlen kao radnik i prodavac sveća u Eparhiji bačkoj sa platom od 20.000 dinara - kaže Milorad Jovanović iz Veternika. - Položaj radnika u Crkvi je težak - radi se svakog dana, nema vikenda ni godišnjeg odmora. Uplate doprinosa su simbolične, pa crkvenjaci po odlasku u penziju žive u krajnjoj bedi. Veliki broj ljudi radi na crno i izložen je neprekidnim pretnjama otkazom.

Sagovornik "Novosti" kaže da su pomoćni radnici drastično manje plaćeni od klirika. Prema njegovoj računici, prosečna zarada sveštenika u parohijama u Novom Sadu i okolini je oko hiljadu evra, dok crkvenjaci i radnici jedva sastavljaju kraj sa krajem. Neretko su izloženi i strahovladi lokalnih sveštenika i ignorisanju osnovnih radnih prava.

Zaposleni u SPC iz gotovo svih eparhija u Srbiji žale se i da u slučaju spora sa sveštenikom ili nadležnim starešinom hrama nemaju kome da se žale. Za primedbe su prema crkvenim propisima nadležni lokalni arhijerejski namesnici ili episkopi, koji su uglavnom nedostupni za običan narod. Službena prepiska sa žalbama ide samo preko nadređenog sveštenstva i zato često ne stiže na pravu adresu.

Razlike u statusu i visini primanja česti su razlozi sukoba crkvenjaka i zaposlenih sa starešinama hramova, ali i među sveštenicima. Crkveni novac se sliva i deli prema različitim internim pisanim i nepisanim pravilima o kojima se u Crkvi nerado govori. Za razliku od sveštenika koji se u većini eparhija izdržavaju od primanja iz zajedničke kase i od priloga vernika, crkvenim radnicima sleduje samo dogovorena skromna plata. Jedini koji su u prilici da donekle poprave svoj budžet su crkvenjaci, kojima vernici takođe daju skromne priloge za izvršene obrede.

U beogradskoj patrijaršiji kažu da materijalni položaj crkvenjaka i ostalih zaposlenih nije zavidan, ali to je, naglašavaju, posledica teške ekonomske situacije u društvu i SPC. U sedištu SPC zaposleno je više desetina ljudi različitog profila - od pravnika i ekonomista do grafičkih radnika i higijeničara.

U Patrijaršiji nemaju ni podatak koliko ljudi, bez obzira na pravni osnov, radi ili volontira u Crkvi. Ovi podaci postoje u svakoj od eparhija pojedinačno, ali nisu dostupni za javnost.