Aleksandar Čotrić: Srbi nestaju u Albaniji

U ALBANIJI živi oko tri miliona ljudi, ali je nepoznato koliko stanovnika pripada korpusu nacionalnih manjina, jer su poslednji popis stanovništva 2011. godine, bojkotovali Grci, Srbi, Vlasi, Romi, Crnogorci i Makedonci.

Razlog za bojkot bile su odredbe Zakona o popisu koje su predviđale visoke kazne za pružanje neistinitih podataka o nacionalnosti, jeziku i verskoj pripadnosti. S obzirom na to da su u matičnim knjigama svi građani Albanije upisani da su po nacionalnosti Albanci (?!), onima koji bi se drugačije izjasnili pretila je krivična i prekršajna odgovornost.

Za vreme komunističke diktature, pod Enverom Hodžom, imena i prezimena "manjinaca" su nasilno albanizovana, pa su tako Srbi Ajkovići postali "Hakoja", Bašanovići - "Belja", Brajovići - "Jakoja"...

To nasilje nad jednim od osnovnih ličnih i identitetskih prava nije prestalo ni posle 1991. godine, jer je ljudima čija su imena i prezimena nasilno promenjena bilo dozvoljeno da vrate svoje izvorno, samo ime, ili samo prezime. To je podrazumevalo i dugotrajnu i komplikovanu proceduru koja je koštala i do hiljadu evra. Najnovijim izmena zakona takse su ukinute, ali ime mogu da promene samo mlađi od 19 godina.

Srbi na teritoriji današnje Albanije žive od dolaska na Balkan u šestom veku, ali im danas, u dvadeset prvom veku preti potpuni nestanak. Kod velikog broja ljudi postoji svest o srpskom poreklu, ali vrlo malo ih govori svoj maternji jezik i to su, uglavnom, stariji ljudi.

Naši sunarodnici nemaju nijedno kolektivno nacionalno pravo, jer Albanija nije donela zakon o nacionalnim manjinama. Za Albaniju, nažalost, ništa ne znači međunarodno pravo u oblasti zaštite nacionalnih manjina, jer se ni u jednom članu ne primenjuje Okvirna konvencija Saveta Evropa o nacionalnim manjinama, a Konvenciju o zaštiti manjinskih i regionalnih jezika parlament u Tirani nije ni ratifikovao.

U Albaniji ne postoji nijedna državna škola u kojoj se uči srpski jezik. Nema nijednog medija na srpskom, a upotreba ovog jezika nije omogućena ni pred policijom, sudom i drugim državnim organima.

Kurs srpskog jezika koji je pet godina bio organizovan u mestu Ret Ljubovš kod grada Fijera, zabranjen je u februaru ove godine, zbog proceduralnih razloga - nepostojanja plana, programa i stručnog osoblja. Albanska država nijednim lekom, ili evrom ne finansira nijednu aktivnost tri registrovana srpska udruženja. Jedini srpski hram, izgrađen u mestu Vraka kod Skadra, zatvoren je preko cele godine, osim za najveće hrišćanske praznike, jer u njemu nema stalnog sveštenika.

Srpska vlada i predsednik Republike trebalo bi da u svakom kontaktu s partnerima iz Albanije postavljaju pitanja omogućavanja osnovnih ljudskih i nacionalnih prava srpske manjine, kao i da rešavanje tog pitanja neizostavno pokrenu pred UN, OEBS, EU, i Savetom Evrope. Srbija na to ima puno moralno pravo, jer je svim svojim manjinama, uključujući i albansku, omogućila prava po najvišim evropskim i svetskim standardima. Albanci u Srbiji uče svoj jezik od vrtića do doktorskih studija, a Srbi u Albaniji ne mogu ni na kursevima.