Vlasi i crkva pretnja dobrim odnosima sa Rumunijom

MEĐU retkim poglavarima pravoslavnih crkava koji nisu prisustvovali obeležavanju 1.700 godina Milanskog edikta u Srbiji bio je i - rumunski patrijarh. Odnosi Srpske i Rumunske crkve već dugo su na ledu, a ljubav se osetno ohladila i između dve države. Problem u čijem je središtu „vlaško pitanje“ preti da Srbiju ozbiljno zavadi sa najprijateljskijom zemljom u susedstvu.

Nedolazak u Niš rumunskog patrijarha, ili bar delegacije Patrijaršije iz Bukurešta, još je jedna potvrda dubokog jaza isprečenog između SPC i RPC. Koren problema je u neovlašćenom delovanju sveštenika RPC u Timočkoj Krajini i Braničevu, zbog čega je Sabor Srpske crkve nedavno pripretio i prekidom odnosa sa braćom sa Karpata. Preklapanje eparhija, a posebno jurisdikcija više crkava, ne dopušta nijedan crkveni propis.

Insistiranje Rumunije da se vlaška manjina prekrsti u rumunsku, i uslovljavanje priključenja Srbije u EU ostvarivanjem njihovih manjinskih prava, pokvarilo je i civilne odnose dveju država.

Čedomir Antić iz Naprednog kluba naglašava da su odnosi Srbije i Rumunije uprkos teretu koji ih prati poslednjih godina dobri i naglašava da srpski narod najveći stepen manjinskih prava uživa u Rumuniji. On, međutim, upozorava da Srbija potcenjuje rumunski nacionalizam, koji se vrlo dobro vidi na tzv. vlaškom pitanju.

- Rumunija koristi slabost Srbije, zbog čega insistira da Vlahe pretvori u Rumune. Naša zemlja ne sme da pristane na to, jer je to potpuno nazadan i nedemokratski zahtev da Srbija sprovodi pretvaranje domaćih Vlaha u nacionalne Rumune. Srbija isuviše ceni podršku oko Kosova, iako Rumunija time ne brani pravdu, već predupređuje sličan scenario koji bi Mađari mogli da primene u Erdelju.

Protokol potpisan u Briselu prošle godine, zahvaljujući kome je Rumunija dala zeleno svetlo za priključenje Srbije u EU, baveći se pravima manjina u Srbiji, zadire i u crkvene odnose. On podrazumeva i obavezu Beograda da Vlasima u Timočkoj Krajini obezbedi ne samo obrazovanje, medije i lokalnu administraciju, već i crkvene obrede na rumunskom.

Da pitanje vlaške manjine, koje je u središtu trenutnog spora dveju država, nije postavljano u prošlosti smatra Dragan Petrović iz Instituta za međunarodne studije.

- Mi sa komšijama nemamo konflikt i ne treba ni na koji način u njemu da učestvujemo. Srbija ima dovoljno protivnika, da bi od naklonjene Rumunije pravila neprijatelja. On napominje da politika konflikta prema Srbiji nije izvorna i da sa druge strane Dunava iza nje ne stoje značajne političke snage.

Da uzrok zahlađenja odnosa leži u rumunskoj unutrašnjoj politici smatra spoljnopolitički analitičar Dušan Proroković. On ističe da je postojanje vlaške manjine u Srbiji iskorišćeno kao oružje u njihovoj međusobnoj političkoj borbi.

- Krivica Srbije za zahlađenje odnosa leži u činjenici da je pristala na ucenu - naglašava Proroković. - Sporazum Tadić-Basesku temelj je problema, jer su u njemu sadržane odredbe koje nisu u skladu sa međunarodnim normama i koje ne mogu ni da se sprovedu. Rumuniji ne odgovara kvarenje odnosa, ali pitanje je kako na ovo pitanje gledaju velike sile.

HOĆE U SKUPŠTINU

DOKUMENT Srbije i Rumunije o pravima rumunske manjine, makar na papiru, reguliše pitanja jezika crkvenih obreda, ali i pitanja standardizacije vlaškog jezika, njegovog korišćenja u školama, realizaciju programa u istočnoj Srbiji po ugledu na Vojvodinu, pa čak i omogućavanje direktnog zastupništva rumunske manjine u parlamentu.