Tajni prolazi ispod Subotice

SUBOTICA - O caru Jovanu Nenadu (1492-1527), koga istoričari često nazivaju poslednjim srpskim carem i pored čijeg spomenika u centru Subotice svakodnevno prođe desetine hiljada ljudi, zna se vrlo malo, ali mit o njegovom blagu, koje se možda i danas krije u subotičkim lagumima, generacije već decenijama prepričavaju.

Kako Subotičani hodaju po neistraženom lavirintu, koji se prostire ispod gotovo celog centra grada, ali i šire, i po predanju skriva tajnu o zakopanom blagu, već dve decenije istražuje Miodrag Radojčin, autor knjige „Tajanstveni hodnici Crnog cara“.

- Na mestu današnje Franjevačke crkve do Otvorenog univerziteta u 15. veku postojala je tvrđava, a prvi izveštaji o postojanju podzemnih prolaza potiču iz 18. veka kada je ona pripala Franjevcima, koji su, pre nego što su oformili samostan, istražili šta se krije ispod njega - objašnjava Radojčin. - Takođe se zna da je Crni čovek, kako su zbog tamne puti nazivali Jovana Nenada, od ugarskog cara Ferdinanda dobio silno blago, posede i darovnice sa pečatima da bi prešao za Zapoljine na njegovu stranu. Njegovi savremenici su tvrdili da je kako bi sakrio blago, ali i tvrđavu osigurao od napada Turaka, iskopao hodnike i šančeve ispod zidina.

Prema jednom dokumentu Sudskog odeljenja grada Subotice iz 1797. godine, izvesnom Karlu Lončereviću, za koga se pretpostavlja da je vlasnik „kuće Lončarevih“ jednog od najstarijih stambenih objekata, ispitivalo se poreklo imovine. Od njega se tražilo da prizna gde je pronašao blago pomoću kojeg se obogatio. Kao što se i danas često dešava, proces je prekinut i zataškan.

Da li je Lončarević iskopao blago Crnog cara ili se ono i dalje nalazi u prolazima ispod Subotice, niko sa sigurnošću ne može da tvrdi.

- Izvesni baron Vojnić davno je vodio sudski spor jer nije dozvoljavao da se u krugu tvrđave zatrpa dubok bunar bez vode, ali ga je izgubio i to je bio prvi korak u uništavanju i sakrivanju tajnih tunela - nastavlja Radojčin, i dodaje da su potom isto učinili i franjevci, a za njima i mnogi drugi, te su objekti postali devastirani i uglavnom nedostupni. - Posle dugogodišnjeg istraživanja zaključili smo da su postojala bar dva sistema skrivenih šančeva, nastali za vreme Turaka i Austrijske carevine, koji su povezivali celo naselje i služili, kao što je slučaj sa Petrovaradinom, za utvrđenje i bekstvo u slučaju opsade.

Za razliku od Kalemegdanske i Petrovaradinske tvrđave, gde su lagumi pretvoreni u turističku atrakciju, višedecenijskim nemarom subotički prolazi ostaju neistraženi.