Nismo nestali

Procenjuje se da je stanovnika Srbije (bez Kosova i Metohije) u odnosu na pozni srednji vek danas gotovo 19 puta više i, prema nepreciznim procenama, kojima jedino i raspolažemo, zabluda je da nas je nekada bilo koliko i Engleza, Francuza, Nemaca... Istoričar Čedomir Antić kaže za „Novosti“:
- Prema često citiranom osmanskom defteru iz 1455. godine, procenjuje se da je na današnjem Kosovu i Metohiji živelo oko 75.000 stanovnika. U ostatku despotovine, koja je za srednjovekovne prilike bila gusto naseljena, moglo je živeti još oko 300.000 stanovnika. Dakle, Srbija je u to vreme mogla imati između 350.000 i 400.000 stanovnika.
Antić, ipak, napominje:
- U to vreme nije postojala mogućnost da budu sprovedeni precizni popisi, baš kao što srednjovekovni čovek nije bio posebno zainteresovan za statistike i savestan kad je reč o brojevima. Srpska država je tokom svog „zlatnog doba“ (12-14 vek) često menjala granice, stanovništvo nije baš imalo razvijenu svest o identitetu, a nije izvesno ni da su se državne granice baš poklapale sa etničkim. Naravno, u srednjem veku ne može biti reči o naciji i nacionalnom identitetu. Konačno, do našeg vremena se očuvao mali broj ionako skromnih i nepreciznih dokumenata o brojnosti stanovništva srednjovekovne Srbije.
Po rečima sagovornika „Novosti“, moguće je dati samo grube procene - na Balkanu (Srbija, Bugarska, Bosna, Vizantija i posedi zapadnih država na obalama) je u poznom srednjem veku živelo oko milion stanovnika. Postoje, međutim, i „računice“ koje se znatno razlikuju i prema kojima je oko 1450. godine na Balkanu živelo skoro 4,5 miliona stanovnika.
U Engleskoj, jednoj od najuređenijih srednjovekovnih monarhija, broj stanovnika se, kaže Antić, od 10. do 15. veka kolebao „od 1,25 do 4 (ili čak 6-7 miliona)“! Dakle, ni ovi podaci nisu sigurni.
Stanovništvo Francuske se od 11. do 14. veka učetvorostručilo. Ferdinand Lot je procenio, na osnovu kraljevskog popisa iz 1328. godine, da je od 4 miliona, koliko je brojalo u 11. veku, poraslo na 17,6 miliona!
Srednjovekovna Rusija je, prema procenama, početkom 11. veka imala šest miliona stanovnika, 1340. godine osam, a 1450. godine opet šest miliona. Stanovništvo Ugarske se tih godina kretalo između jedan i dva miliona, a Poljske dva i tri miliona.
- Dakle, stanovništvo Srbije, uzimajući u obzir promene granica, nejasan broj etničkih zajednica u srednjem veku, i ako u današnje stanovništvo ne računamo kosovskometohijske Albance, danas je u odnosu na 1455. godinu skoro 19 puta brojnije - oko 400.000 prema nešto manje od 7,5 miliona, koliko stanovnika danas broji Srbija bez KiM. Stanovništvo Francuske je brojnije svega 3,1 put, a u današnjih 62 miliona uračunati su i milioni doseljenika. Razlika u broju stanovnika u Engleskoj, bez Škotske, Velsa i Severne Irske, sličija je našem slučaju. Od 2,5-3 miliona, 1450. godine, broj stanovnika porastao je na 51,7 u 2009. godini, dakle 17,3 puta. Naravno, iz Engleske su se tokom proteklih vekova širom sveta iselili milioni ljudi.
Čak i ako se uzme u obzir da je na Balkanu sredinom 15. veka živelo 4,5 miliona stanovnika, danas je na ovom prostoru oko 55 miliona ljudi.
- S obzirom na burnu istoriju, region je u značajnoj meri uspeo da obnovi svoje stanovništvo.
Srpski narod je tokom svoje često tragične prošlosti trpeo velike gubitke. Ipak, ne treba prenagliti sa zaključcima i poređenjima, posebno kada nismo sigurni oko istinskog broja stanovnika srednjovekovne Srbije.
- Teza da su „Srbi bili brojni koliko Englezi, pa su onda stradali u ratovima braneći Evropu“, nastala je u novije vreme i imala je pre svega političku funkciju. U srednjem i novom veku i drugi narodi su trpeli velike demografske gubitke - bubonska kuga, Stogodišnji rat, svetski ratovi... Stanovništvo Srbije je stradalo tokom osmanske najezde, ali se kasnije u demografskom pogledu uspešno oporavilo.

POSLEDICE
Velika pogibija stanovništva Srbije iz Prvog svetskog rata ostavila je posledice koje se i danas osećaju, baš kao i genocid nad srpskim narodom u NDH, ali, Antić zaključuje:
- Najveća nesreća srpskog naroda bila je megalomanska potreba elita za stvaranjem velike ujedinjene jugoslovenske države, kao i socijalna napetost u društvu i lažni demokratizam koji su finansijski opteretili državu, te je prebrzo i loše modernizovali.

KOBNE ŠEZDESETE
Srpski narod se u 20. veku okupio u jugoslovenskoj državi, ali nikada nije imao sopstvenu ujedinjenu nacionalnu držvu, nije se integrisao i čak je počeo na razne načine da bude asimilovan. U demografskom pogledu za srpski narod su šezdesete godine 20. veka (sa lošom urbanizacijom, nepotpunim i često lažnim modernizovanjem porodice i iseljavanjem građana u inostranstvo) dugoročno bile štetnije nego veliki ratovi - smatra Antić.