Velika Ugarska bez pardona

OD političkog gulaša koji je zakuvala zvanična Budimpešta, još se puši ceo region. Jer, mađarska vlada, na čelu sa premijerom Viktorom Orbanom, ne samo da prkosi Briselu i MMF, već i otvoreno i jasno stavlja do znanja svim susedima da ova država Mađarska i dalje ne prihvata posledice Trijanonskog sporazuma, posle kojeg je "Velika Ugarska" ostala bez značajnog dela svoje teritorije.

Brojni su diplomatski incidenti u kojima Budimpešta na razne načine ističe da polaže istorijsko pravo na delove susednih zemalja, iako se demografska slika umnogome izmenila i tamo je Mađara sve manje. Ovakvi potezi su, do sada, naišli na oštro protivljenje Slovačke i Rumunije, ali ne i Srbije.

- Još u međuratnom periodu Mađari su težili reviziji granica, a najtvrđi protivnik bila je Mala antanta, koju su činili Čehoslovačka, Rumunija i Jugoslavija. Ovaj savez je počivao na održavanju statusa kvo postojećih granica, što se prvenstveno odnosilo na Mađarsku. Čim je pristupila Trojnom paktu, Mađarska je uz blagoslov Nemačke pripojila delove Srbije i Slovačke, a toga nije bila pošteđena ni Rumunija, iako je i ona bila članica istog pakta - objašnjava istoričar dr Dragan Petrović.

Slična priča ponavlja se od 1991, kada Mađarska ponovo pokazuje interesovanje za susedne oblasti.

- I pokret Županija 64 je takođe projekat velikomađarskih planova, koji normalno funkcioniše u Srbiji, dok država zabranjuje tzv. srpske ekstremističke pokrete. Rumunija i Slovačka nisu priznale Kosovo zbog mađarskog revizionizma prema njihovim oblastima gde žive Mađari i kao i nekad, spremni su da iz ovog razloga razvijaju posebno dobre odnose sa Beogradom - kaže sagovornik "Novosti".

Petrović naglašava da mađarska nacionalna politika i pretenzije prema susednim državama nisu samo odlika mađarske desnice, već ga prihvataju i druge političke partije, uključujući i levicu.

Zato i ne čudi da je predsednik Demokratske zajednice vojvođanskih Mađara (DZVM) Aron Čonka izjavio je da je vreme da se s vlastima u Srbiji povede dijalog o predlogu za formiranje mađarske teritorijalne autonomije na severu Vojvodine. Čonka je o ovom nedavno govorio pred članovima Potkomisije mađarskog parlamenta. Prvi stepen činila bi teritorijalna autonomija koja bi bila formirana udruživanjem osam opština na severu pokrajine, s mogućnošću da joj putem referenduma pristupe i druge opštine.

Takođe, prošle godine u Evropskom parlamentu podnesen je predlog rezolucije o stanju u Srbiji, u kome se, između ostalog, govori o tome da srpska vlada mora "bez odlaganja" da započne razgovore sa vojvođanskom vladom "o nastaloj situaciji nakon odluke Ustavnog suda Srbije", a u vezi sa "odredbama Zakona o nadležnostima Vojvodine". Takav predlog rezolucije napravljen je na osnovu nacrta mađarskih evroparlamentaraca, koji su se prethodno konsultovali sa Savezom vojvođanskih Mađara u Srbiji.

Budimpešta je donela i odluku da svako ko dokaže da ima poreklo ili rodbinske veze sa teritorije bivše Ugarske i nauči mađarski jezik, može da dobije mađarsko državljanstvo. Dakle, ako vam je neko rođen u Vojvodini, koja je do 26. jula 1921. bila deo Ugarske, imate prvi preduslov da dobijete državljanstvo. Ako vam je neko rođen u Bačkoj u periodu od 11. aprila 1941. do 20. januara 1945, kada je prilikom podele Jugoslavije među okupacionim silama ona pripala nacističkoj Mađarskoj - takođe ispunjavate uslov za državljanstvo!?

- Davanje dvojnih državljanstava i kod nas i u Rumuniji, samo je deo priče. Kada se za Vojvodinu kaže "Delvidek", što znači - južni kraj (Mađarske) to jasno govori o teritorijalnim aspiracijama. S druge strane, Slovačku nazivaju Gornja Mađarska - navodi istoričar Vasilije Krestić.

Kako bi Evropa reagovala kada bi država Srbija pokrenula program da svako ko dokaže poreklo sa teritorije Dušanovog carstva ili nekadašnje Jugoslavije može da dobije naše državljanstvo? Takođe, zamislite situaciju u kojoj Beograd, kao što to danas radi Budimpešta, svaku kritiku i ucenu iz Brisela odbacuje kao "neprihvatljivo ponašanje", proteruje MMF, a dobrim delom i strane banke, donosi zakone po kojima se iz zvanične definicije porodice isključuju nevenčani, istopolni i parovi bez dece i gde parlament dobija isključivu nadležnost da oceni koja verska organizacija može da bude zvanična "crkva".

- Na stranu sporne ustavne promene, ono što Mađarima ne možemo da osporimo jeste činjenica da, za raliku od nas, imaju definisan državni interes, ali i saveznike preko kojih te interese mogu da ostvare. Veliko je pitanje da li su neskrivne pretenzije prema susedima samo želja mađarske politike ili je Budimpešta za ovaj projekat dobila zeleno svetlo od neke jače države iz EU, s kojom je bliska - poručuje Miroslav Parović iz političke organizacije "Treća Srbija".

S obzirom na to da je popularnost desničarskih partija kod naših severnih suseda ogromna, čini se da bi Mađari sutra bez problema prihvatili i da istupe iz EU, ukoliko bi im se recimo "vratila" teritorija Vojvodine. S druge strane, Srbija je spremna na mnoge nacionalne ustupke da bi se dočepala datuma za pregovore.

- Za razliku od Mađarske koja nam je po veličini i broju stanovnika slična, Srbija je previše defanzivna, što je opasno, jer se zna da i Albanci i Hrvati imaju teritorijalne pretenzije prema nama. Takođe, vodimo porazno lošu politiku na Kosovu, ne štitimo dovoljno Republiku Srpsku i srpske interese u Crnoj Gori, a na Srbe u Hrvatskoj smo potpuno zaboravili. Nedopustivo je i da se na ucene iz Mađarske oko Vojvodine pravimo kao da se ništa ne dešava - kategoričan je Parović.

Kada je pre tri godine mađarski parlament 4. jun, datum potpisivanja Trijanonskog ugovora, proglasio Danom nacionalnog jedinstva Mađara - naglašavajući da su deo jedinstvene mađarske nacije i svi Mađari koji su Trijanonskim ugovorom dospeli pod jurisdikciju drugih država - lidere Češke i Slovačke potez Budimšpešte nije ostavio ravnodušnim. U novom prazniku vidi se pokušaj poništavanja Trijanonskog sporazuma.

Nisu se libili predstavnici Mađarske ni da kao simbol svog predsedovanja u EU, postave tepih u sedištu u Briselu, na kojem se nalazi Ugarska sa delovima Srbije, Rumunije i Slovačke.

- Kada bi Nemačka u zgradu u kojoj zasedaju lideri 27 zemalja EU smestila tepih sa mapom Trećeg rajha, to bi izazvalo proteste u mnogim zemljama. Ali kada Mađarska smesti u tu zgradu tepih sa mapom Velike Ugarske, svi umanjuju značaj toga - rekao je lider slovačkih nacionalista Jan Slota.


TRIJANONSKI SPORAZUM

TRIJANONSKI sporazum potpisan je 4. juna 1920. u Versaju, između sila-pobednica i poražene Mađarske, koja je time izgubila dve trećine teritorije, a oko tri miliona Mađara ostalo je van matice. Čehoslovačkoj su pripale nekadašnje ugarske teritorije - Slovačka i prikarpatska Ukrajina, Rumuniji Transilvanija i istočni Banat kao i neke druge teritorije, a Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca - Slavonija, Srem, Međumurje, Prekomurje, delovi Baranje, Banata i veći deo Bačke.


POMILOVANJE

ZVANIČNA Mađarska niz godina lobira da se oslobode mladići mađarske nacionalnosti koji su u Temerinu 2004. godine zverski pretukli Novosađanina Zorana Petrovića, ostavivši ga na pijaci onesvešćenog i nagog sa džakom na glavi, sa štapom u anusu i tragovima urina na telu.

Petorica napadača su osuđeni na ukupno 61 godinu zatvora što je zvanična Budimpešta smatrala drakonskom kaznom. Posle posete Tomislava Nikolića Mađarskoj, krajem prošle godine, predsednik Srbije je, na zahtev Budimpešte, pomilovao Arpada Horvata i Zoltana Sakala.