Čak 40 odsto dijabetičara se ne leči

NAJVEĆI broj pacijenata sa dijabetesom tipa 1 oboli u dečjem uzrastu, a najkasnije do 30. godine. S druge strane, rizik od šećerne bolesti tipa 2 povećava se sa starenjem, a najčešće se dijagnostikuje posle 50. godine. To je razlog zbog čega stručnjaci sve češće govore o dečjem ili juvenilnom dijabetesu kod odraslih. Zajedničko i jednom i drugom tipu su komplikacije koje mogu da nastanu, ali su za nijansu izraženije kod dijabetesa tipa 1, jer se kod ove bolesti teže postiže zadovoljavajuća kontrola nivoa šećera u krvi.

U intervjuu za "Novosti", akademik Nebojša Lalić, endokrinolog, kaže da postoji uvreženo mišljenje da je tip 1 dijabetesa vrlo ozbiljna bolest, veoma agresivna, kojoj bi trebalo posvetiti svu pažnju, dok se za tip 2 misli da je blago oboljenje koje se leči ponekom tabletom i ne zahteva povećan nadzor:

- To verovanje je veoma pogrešno jer su obe bolesti vrlo ozbiljne. Kada se kod tip 2 dijabetesa razviju komplikacije vrlo malo može da se uradi da se taj proces zaustavi. Dve trećine pacijenata koji dožive infarkt imaju povišene vrednosti šećera u krvi.

* Kako da se spreči nastanak komplikacija dijabetesa?

- Nepoznata je osnova koja favorizuje nastanak komplikacija. One mogu da nastanu i kod osoba koje dosledno sprovode terapiju, ali znatno ređe. Uglavnom komplikacije su manje izražene kod onih pacijenata kod kojih su vrednosti šećera u granicama normalnih. U tipu 1 je te vrednosti nešto teže postići, zato što se radi o inuslinskoj terapiji koja mora da se pravovremeno dozira. Kod tipa 1 dijabetesa toleriše se nivo šećera između 5 i 7,5 pre jela i 10 mmol/l, posle jela. U tipu dva između 5 i 6,5, a posle jela opet do 10 mmol/l. Test na HBA1C mora da bude manji od sedam u oba stanja.

* Koje posledice uzrokuje šećerna bolest?

- One su gotovo iste i kod tipa 1 i kod tipa 2, sa tom razlikom da od dijabetesa tipa 1 boluje 10 odsto ljudi, a 90 odsto od tipa 2. Šećerna bolest je najmasovniji uzročnik slepila, otkazivanja bubrega, amputacije stopala ili potkolenice, kao i infarkta srca. Dodatna nevolja je što oko 40 odsto osoba sa dijabetesom tipa 2 ne zna da ima tu bolest, a u nekim drugim zemljama čak polovina obolelih. To praktično znači da na jednog obolelog koji zna da ima tip 2 dijabetes, dolazi jedan koji ne zna da je bolestan. Zato se za dijabetes tip 2 kaže da je tihi ubica, jer dugo može da napreduje a da ne daje gotovo nikakve simptome. To je možda suštinska razlika između dva tipa šećerne bolesti.

* Po čemu se još razlikuju dijabetes kod dece i kod odraslih?

- Razlika je u kliničkoj slici, odnosno simptomima koji se ispoljavaju i uzrocima koji dovode do bolesti. Dijabetes tip 1 se javlja kod dece i mladih iz punog zdravlja, uglavnom kod relativno mršavih osoba i to u vidu metaboličke katastrofe. To znači da je u organizmu došlo do burnog poremećaja koji se ispoljava povraćanjem, gubitkom u težini i iznad svega izraženom žeđi i učestalim mokrenjem, kao i jednim opštim slabim stanjem koje može da dovede i do gubitka svesti. Dijabetes tip 2 klinički se uglavnom javlja kod gojaznih osoba, najčešće je dugo takva osoba imala simptome povećane žeđi i učestalog mokrenja i opšte malaksalosti, ali bolest se uglavnom otkrije slučajno, vađenjem krvi zbog sumnje na neko drugo oboljenje, najčešće bolesti srca ili hipertenziju.

* Zbog čega dolazi do razvoja šećerne bolesti?

- Dijabetes tipa 1 je specifična autoimuna bolest, što znači da organizam svoj imuni odgovor okreće protiv ćelija koje luče insulin. Pored toga razvija se i prateći poremećaj praćen zapaljenjem niskog intenziteta i to na kraju rezultira da sve ćelije koje luče insulin budu uništene. Taj proces je relativno brz, traje svega nekoliko godina i zato se pacijenti oboleli od dijabetesa tipa 1 moraju lečiti isključivo insulinskom terapijom. Kod dijabetesa tipa 2 imuni odgovor nema tako dominantnu ulogu u uništavanju ćelija koje luče insulin, već se smatra da zbog prisutne gojaznosti i zbog nekih drugih poremećaja ćelije koje luče insulin trpe veliko opterećenje. Na to se nadovezuje i zapaljenje malog intenziteta tako da ćelija postepneo umire, ali kroz duži niz godina.

TIP 2 I KOD DECE

* Da li deca mogu da obole od dijabetesa tipa 2?

- Deca najčešće obolevaju od dijabetesa tipa 1, ali u zemljama sa kulturom života u kojoj preovlađuje sedenje, obilni brzi obroci i najmlađi obolevaju od dijabetesa tipa 2. U Srbiji možemo da se pohvalimo da među decom tip 2 šćerne bolesti nije znatno izražen.