Otvoren obnovljeni Franjevački samostan u Baču

ČUVAJUĆI kulturne spomenike čija se različitost miri u bogatstvu zajedništva, čuvamo svoju raskošnu prošlost i posebnost, istakao je u četvrtak na otvaranju obnovljenog Franjevačkog samostana iz 12. veka, u Baču, ministar kulture i informisanja Vladan Vukosavljević.

Ključeve renoviranog zdanja fratru Josipu Špeharu uručio je šef Delegacije Evropske unije u Srbiji Sem Fabrici.

- Ovaj manastir preživeo je burnu istoriju, ali je sačuvao različite uticaje koji su ovde bili vekovima: romanski, gotički, renesansni, islamski, barokni... Slaveći kulturno nasleđe, slavimo zajednički prostor u kojem mogu biti svi oni koji se zalažu za mir, demokratiju i zajednički život - kazao je Fabrici.

Pročitajte još - Evri za samostan

Projekat obnove vredan je više od milion evra, finansiran je zajedničkim sredstvima Ministarstva kulture i informisanja i Evropske unije.

- Samostan je čuvar viševekovnih slojeva i svedočanstvo dodira različitih kulturnih i religijskih uticaja - rekao je ministar kulture i informisanja Vladan Vukosavljević. - Arheološka zbirka otkriva najstarije prastanovnike Bača. Spoj romaničke i gotičke sakralne arhitekture, ostaci turskog mihraba, sačuvani fragmenti pravoslavnog freskoslikarstva pokazuju koliko je kulturnih nanosa i tragova utkano u biće ovog objekta. Koliko je simbola, preplitanja i različitosti kojima on obiluje.

Projektom "Rehabilitacija Franjevačkog samostana" od 2006. godine rukovodila je Slavica Vujović iz Pokrajinskog zavoda za zaštitu spomenika kulture - Petrovaradin. Tek 2011. ispod zida od 30 centimetara otkrivena je freska Raspeće Hristovo sa Bogorodicom iz 13. veka, koja je spoj romaničkog i vizantijskog stila.

Kompleks od oko 2.500 kvadratnih metara, kompletno natkriven svodovima, obuhvata crkvu posvećenu Uznesenju Presvete Bogorodice, građenu između 12. i 15. veka, zatim kulu zvonik iz 14. veka i manastirska krila iz 18. veka. Na samom ulazu, u hodniku koji vodi pored crkve do Čudotvorne ikone Bogorodice iz 1684, postavljena je arheološka zbirka artefakata pronađenih na prostoru samostana.

Tu su izloženi, između ostalog, primerci rimske opeke, a pažnju privlače one sa utisnutim krstom iz 4. veka ili sa urezanom igrom mice. Nedavno su otkriveni i ostaci gotičke crkve sa kosturnicom, za koju se pretpostavlja da je iz 14. veka, a zanimljivo da su u njoj pronađeni i islamski grobovi.

Posetioci će imati priliku da vide i prezentaciju starog kupatila, a u posebnim prostorijama izložene su zbirke predmeta koji se koriste u liturgiji, kao i kolekcija šokačkih tkanina.

U podrumu se već nalaze kosti iz kosturnice pronađene sa zapadne strane manastira, a na gornjem spratu su orgulje iz 19. veka. Svaka prostorija, svaki komad nameštaja, svaki predmet ima svoju priču, pa čak i brave stare 300 godina, koje besprekorno rade.

Čudotvorna ikona Bogorodice iz 1684. godine i stare i retke knjige, koje se čuvaju u biblioteci, stavljene su pod zaštitu još 1948. godine, a 1951. zaštita je proširena na arhitekturu. Trenutno je u toku izrada nominacije za Uneskovu listu svetske baštine za ceo kulturni predeo Bača sa okruženjem, što obuhvata Franjevački samostan, manastir Bođani, tvrđavu Bač, neolitsko naselje Donja Branjevina i Uneskov rezervat biosfere "Bačko Podunavlje".

- Počeli smo pre godinu i očekujemo da će nominacija biti gotova u potpunosti 2020. godine, kada će biti poslata u Unesko na komentare - kaže, za "Novosti", Asja Drača Muntean, pomoćnik ministra kulture za međunarodnu saradnju.

- Proces prijema se svake godine usložnjava, ali najveći deo posla pisanja nominacionog dosijea je završen. Pošto je ovo prvi put da Srbija upisuje kulturni predeo na Listu svetske baštine zahteva se dobro urađen plan upravljanja kulturnim i prirodnim nasleđem koje obuhvata preko pet spomenika kulture i prirodne celine. Upisi sada traju i do godinu dana, pa očekujemo upis tek 2021. godine.