Raskošna rimska baština očarala Italijane i vraća se u Srbiju

POLOVINA eksponata sa izuzetno zapažene izložbe "Blago i carevi - Raskoš rimske Srbije", koja je u Akvileji izazvala pravu senzaciju, a domaćini je osigurali na 50 miliona evra, početkom juna stigla je iz Italije u Narodni muzej, kom pripada, gde će deo njih moći da se vidi u stalnoj postavci, na svečanom otvaranju zgrade na Trgu republike 28. juna. Među tim vrednim predmetima iz raskošne arheološke zbirke rimskog perioda su i čuveni bronzani portret cara Konstantina i Beogradska kameja, ali i rimska vojna diploma, kakvih u svetu postoji samo 500.

Pročitajte još:OSAM DANA DO OTVARANjA NARODNOG MUZEJA: Planetarne atrakcije Lepenski Vir i Vinča

Uz njih, zbirka rimskog carskog perioda sadrži i druga, mnogobrojna remek--dela - kolekcije srebrnog i zlatnog nakita, posuđa, sitne bronzane plastike. Izdvajaju se srebrno posuđe iz Jabučja, ostaci cevi orgulja od srebra i kosti iz Golupca, ali i dela rimske portretne umetnosti - portret Trajanovog oca sa Trajanovog mosta kod Kostolca i bronzana statueta Herakla iz Tamnića kod Negotina. Zbirka sadrži i eksponate nošene na vojnim svečanostima, a najvredniji su srebrni vojni pojas iz Tekije, paradni šlemovi-maske iz Kostolca i Smedereva i pektoral iz Ritopeka. Oni svedoče o značaju koji je rimska vojska imala u provinciji Gornjoj Meziji (centralna Srbija).

Nalazi arheoloških iskopavanja najznačajnijih antičkih centara podunavskog Balkana i jugoistočne Evrope - Stobi, Justinijana Prima (Caričin grad), Nais (Niš), Viminacijum (Kostolac), Singidunum (Beograd) i Sirmijum (Sremska Mitrovica) čine zbirku za kasnu antiku i ranovizantijski period sa Seobom naroda. Najvredniji eksponati iz perioda burnih događaja i previranja na evropskom tlu, od propasti Rimskog carstva do uzdizanja Vizantije i ekspanzije hrišćanstva su srebrni tanjiri i zdele iskovani u čast Licinija u niškoj radionici, srebrne posude iz Viminacijuma, staklene posude s ornamentom u tehnici fondi d` oro iz Akve (Prahovo). Deo ove kolekcije su i najraznovrsniji oblici nakita i detalja za odeću od bronze, srebra i zlata, kao i ruka od slonovače (Caričin grad).

Pročitajte još: DEVET DANA DO OTVARANjA NARODNOG MUZEJA: Od Kašanina do Trifunovića

Zbirke antičke i kasnoantičke numizmatike novca prate pojavu novca na prostoru centralnog Balkana od 5. veka p.n.e. do pada Zapadnog rimskog carstva.

Foto Narodni muzej / Herkul sa Telefom / Portretna statua žene

Jedna je od najreprezentativnijih sistematski prikupljenih arheoloških zbirki u Srbiji je "Đerdap". Rezultat je višedecenijskih istraživanja regije Gvozdena vrata, tokom kojih su, na više od 45 lokaliteta, otkriveni utvrđenja, utvrde, kule-stražare, naselja, putevi i javni spomenici rimske epohe, koji svedoče o izuzetnoj važnosti ovog područja u periodu od 1. do 6. veka.

Najveći broj predmeta iz arheološke zbirke ranog srednjeg veka potiče sa lokaliteta Brestovik, Novi Banovci, Kuršumlija (crkve Svetog Nikole i Svete Bogorodice), Lešje, Trnjane, Vinča, Ripanj i Ritopek. Sačuvani su različiti oblici nakita, od najjednostavnijih naušnica, prstenja i narukvica, sve do onih koji predstavljaju vrhunac zlatarskog zanata iz vremena avaro-slovenskih upada na teritoriju Balkanskog poluostrva i njihovog naseljavanja, pa do sticanja nezavisnosti srpske srednjovekovne države.

Pojedini komadi nakita su iz poznatih vizantijskih zlatarskih centara, a ističu se zlatne naušnice iz Mačvanske Mitrovice iz 9. veka, kao i zlatna naušnica u obliku piramide iz okoline Velikog Gradišta. Pored nakita, u kolekciji Narodnog muzeja su i keramičke posude napravljene slobodnom rukom ili na sporom vitlu, retki primerci oruđa i oružja, kao i - kandilo iz okoline Kuršumlije, krst relikvijar iz Štrpca kod Knjaževca, ikonica od oniksa sa predstavom Svetog Nikole, iz Slavkovice...

PRVI TRAGOVI ĆIRILICE

U zbirci rimskih i srednjovekovnih epigrafskih i anepigrafskih spomenika su rimske nadgrobne stele i žrtvenici, a zastupljeni su i sarkofazi i miljokazi. Iz srednjovekovnog perioda izdvajaju se dva ćirilička natpisa. Temnićki natpis iz 11. veka pronađen u okolini Varvarina, jedan je od najstarijih spomenika staroslovenske pismenosti sa teritorije Srbije uklesan ovim pismom i svedoči da je na našem tlu ćirilica, pored glagoljice, bila rano u upotrebi. Drugi je natpis na nadgrobnoj ploči kneza Baldovina (1331-1343-45), otkrivenoj u okviru Crkve sv. Nikole u Vranju, koju je kralj Stefan Dečanski dodelio ovom knezu.

ZBIRKA DUNjIĆ

BRAČNI par lekara Sofija i Milojko Dunjić poklonili su 1976. Narodnom muzeju predmete sa područja Kosmaja, koje su decenijama prikupljali, iz perioda rimske dominacije na Balkanu, od 1. do 4. veka. Njihov legat čine eksponati koji delom potiču iz kosmajskih rasturenih nekropola i tipični su grobni prilozi ovog razdoblja Rimskog carstva. Među njima ima keramičkih i staklenih posuda, svetiljki, toaletnog pribora, medicinskih instrumenata, ukrasnih koštanih igala, nakita.