BEOGRADSKE PRIČE: Kako smo sanjali milionski grad

Krajem tridesetih godina Beograd doseže do broja od 400.000 stanovnika. To je bio ogroman rast, s obzirom da je pred Prvi svetski rat grad imao četiri puta manje žitelja. Istina, ovako obiman prirast stanovništva nije bio posledica prirodnog, već mehaničkog priraštaja, što bi reklo da su za uvećanje prestoničke populacije bile odgovorne pridošlice, koje su u sve većem broju naseljavale Beograd.

Zajedno sa ovom pojavom rađaju se i planovi o milionskom gradu. Tadašnje vlasti nisu nespremno dočekale taj trenutak, trend porasta broja stanovnika bio je očigledan, a privredni trendovi tridesetih govore u prilog tome.

KONKURS

List "Vreme" u broju od 5. aprila 1939. godine objavljuje kako je Beogradska opština planirala raspisivanje međunarodnog konkursa u kojem bi trebalo da se definiše plan za grad od milion stanovnika. Novine posećaju da je predsenik Opštine Vlada Ilić već imenovao odbor kojem je naloženo da detaljno prostudira sve urbanističke i saobraćajne probleme i da pripremi elaborat za raspisivanje tog konkursa. Podsećamo, Ilić je bio predsednik Opštine jer je organizaciono tadašnji Beograd činila jedna opština, a suštinski, on je bio gradonačelnik.

Prema konkursu trebalo je rešiti pitanje mreže svih puteva rečnog, železničkog i suvozemnog saobraćaja, da se izvrši podela površina za saobraćaj, industriju, trgovinu, sportove, za parkove... I najzad za naselja, kao i da se odrede mesta za brodogardilišta i zimovnike i druga važna postrojenja na vodi.

Procene su bile da će u narednih 50 godina broj stanovnika dostignuti milion. S obzirom da tadašnji gradski oci nisu mogli da znaju da će nedugo po rasipisivanju konkursa izbiti Drugi svetski rat, kao ni da nisu mogli da pretpostave kakve će posledice nastupiti posle toga, začudo su pogodili porast obima gradskog stanovništva. Šta više, taj broj je dosegnut i brže nego što su oni to procenili.

Pročitajte još - BEOGRADSKE PRIČE: Beograd pre dva veka

Urbanističke vizije toga doba govorile su da su gradu neophodni novi mostovi, kao i novi trgovi i prostori za parkranje vozila. Takođe, bilo je propisano da "projektant treba da predloži, u glavnim linijama, i sam način izgradnje gradskog područja i njegove okoline". Na njemu je bilo da odredi razmeru između izgrađenih i neizgrađenih gradskih površina i da, prema potrebi, predloži korekturu.

INDUSTRIJA

Tadašnji novinari su procenili da za podizanje industrije "ima dovoljno mesta na desnoj obali Dunava uzvodno od Zemuna, u Pačevačkom ritu, na desnoj obali Dunava nizvodno od Višnjice, u predelu Velikog Sela i nizvodno od njega, i na levoj obali Dunava nizvodno od granice atara Beogradske opštine ka Pačevu, dok se na obalama Save prema Adi Ciganliji, uzvono od varoši, ne može graditi industrija pošto ovaj teren delimično zauzimaju vodovodne instalacije, a delimično služi za zaštitu tih instalacija".

Ostrva na Savi i Dunavu mogla su da budu predviđena samo za sport, odmor i zabavu, kao i parkove i, eventualno sajmišta. Najveći beogradski park Topčider sa Košutnjakom trebalo bi sačuvati, a članovi ovog odbora su propisali da bi bilo dobro da se sprovede veza ovog parka sa Savom i Adom Ciganlijom. Dabome, tadašnji projektanti nisu slutili da će "njihova" Ciganlija dobiti novu vezu sa kopnom, i da će stara ada prerasti u obale Savskog jezera od 1967. godine.

VIŠNjIČKA BANjA

Banja na koju smo potpuno zaboravili, i čiji naziv današnjim Beograđanima samo određuje jedan deo grada, nekada je bila obeležje prestonice.

Ondađnji novinari beleže kako Višnjička banja ima "hladnu, sumporovitu vodu" koja je bila jedan od bitnih razloga zašto bi ova oblast trebalo da postane "važno odmorište Beograda".

KONKURSNA NAGRADA

Odbor za izradu elaborata za ovaj konkurs predložio je da se za najbolje radove odrede: prva nagrada 300.000, druga 200.000, dve treće po 100.000 i za otkup radova suma od 200.000 dinara. Ukupna suma za nagrade, prema tome, iznosila je 900.000 dinara.