Beogradske priče: Okruženje Aleksandrovog mosta

Stidljivo je Beograd između dva rata planirao da iskorači na današnju, novobeogradsku stranu. U to vreme, na levoj savskoj obali bila je pustoš u kojoj nije bilo ljudi. Sve je bilo prepuno baruština, komaraca, živog peska i ukratko - ta oblast baš ni malo nije prizivala neke nove stanovnike.

Tadašnji posmatrač bi prve žitelje sretao tek negde na Bežanijskoj kosi, gde se nalazilo ozbiljno naselje, kao i u Zemunu, koji je bio pristojno udaljen. Dvadesetih godina se prvo javlja ideja da glavni grad dobije svoj aerodrom, pa je od bežanijskih seljaka otkupljen deo zemljišta koji je, prvo, trebalo dodatno nasuti i učiniti pogodnim da novu namenu.

Potom, 1934. godine završena je gradnja Mosta viteškog kralja Aleksandra, kako je bio pun naziv ove građevine. Ime je dobio iste godine kada je kralj ubijen u Marselju, pa je svečano otvaranje bilo u senci tog zloslutnog događaja, koji je nagoveštavao novi rat na ovom podneblju.

Potom je, 1937. otvoren i Beogradski sajam, čije skromne obrise danas zovemo Starim sajmištem, i tako je današnja, novobeogradska strana dobila nove, urbane obrise.

Pročitajte još - BEOGRADSKE PRIČE: Zaprege umesto frižidera

Veliki arhitekta Dragiša Brašovan čak je novinarima nagovestio ideju gradskih čelnika da na levoj obali Save ponikne nov grad, namenjen za oko pola miliona ljudi. Sve to se, na žalost, događalo u osvit Drugog svetskog rata, a Brašovan je ovu izjavu dao novinarima lista "Vreme" u februaru 1941. godine. Rat je mnogo toga izmestio u istoriju ili u mračne oblake potonjih bombi.

Pa ipak, nekoliko kadrova iz tog doba vredno je poštovanja svakog savremenog čitaoca.

Ondašnji Beograđani su most zvali i "Lančani", "Zemunski", ili prosto - "Aleksandrov". Lepo se uklapao u panoramu grada i imao je viseću konstrukciju. Tadašnji fotografi ovekovečili su i neke delove njegovog nastajanja i izradu prilaznih puteva. Iako su "Beogradske priče" pisale o tome, nije zgorega pomenuti da je preko tog mosta, 1935. godine prošla i prva tramvajska pruga, pa je šinsko vozilo sa oznakom "14" spajalo predratni Beograd i Zemun, sve dok početne operacije Drugog svetskog rata nisu "prekomandovale" most na savsko dno. Današnji, Brankov most u stvari stoji na temeljima tog, starog mosta.

Put ka Zemunu nije išao današnjom trasom, već je posle mosta vodio trasom pored koje se danas nalazi Palata "Srbija", a nekadašnji SIV, a bio je napravljen od kamene kocke. Takav put se u gradu još jedino nalazi na uzbrdici koja od Studentskog grada vodi naviše pored Sportskog centra "11. april". Istina, obe ove saobraćajnice nastale su u isto vreme.

A oblast na kojoj je sada veliki park koji okružuje Muzej savremene umetnosti bila je pusta, tek nasuta peskom sa dna Dunava i Save, jer su predratni graditelji tek osmišljavali kako će ovaj deo grada dobiti neku novu, možda urbanu ulogu.

Ovaj ambijent brzo je promenjen, Drugi svetski rat je uzeo svoj danak, a stare fotografije bar podsećaju kako su nekada ideje o gradu imale drugačije obrise.

BEOGRADSKI SAJAM

Lepota predratnog Beogradskog sajma bila je toliko upečatljiva da su tri projektanta bila odlikovana zbog odlične pozicioniranosti i zamisli vezane za paviljone i izgled ovog prostora.

Važne države, kao i one iz okruženja imale su svoje paviljone, a pred rat je sajam trebalo da bude i proširen, ali su ratne prilike sve to izmenile.